مقاله بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی

دسته: فنی و مهندسی
بازدید: 70 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 24 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 19

مقاله بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی در 19 صفحه ورد قابل ویرایش

قیمت فایل فقط 3,500 تومان

مقاله بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی در 19 صفحه ورد قابل ویرایش

چكیده:

این مقاله به معرفی برخی از كنسرسیوم‌های داخلی و خارجی كتابخانه‌ها از جمله «كنسیران» و «آیفل» و نقش آنها در تأمین بهینه منابع الكترونیكی برای كتابخانه‌ها می‌پردازد. و اینكه با سازماندهی كتابخانه‌های كشور و مدیریت واحد آنها می‌توان در كمترین زمان ممكن و با صرف كمترین هزینه‌ و طی سهل‌ترین مسیر ممكن، از بهترین منابع الكترونیكی بهره‌مند شد.



مقدمه:

امروزه منابع الكترونیكی و دسترسی به آنها یكی از مهمتر‌ین نیازهای كتابخانه‌ها و مراكز فرهنگی به شمار می‌رود كه دستیابی آسان واستفاده بهینه از آن نیاز به دانش و مدیریت خاصی دارد.

با توجه به گستردگی دانش وعلوم و فنون بشری، جایگزینی دسترسی آسان به منابع مورد نیاز بجای مالكیت منابع و تهیه تمامی‌ آنها، از اولویت بیشتری برخوردار بوده و بهترین طریقة نشر و اشاعه فرهنگ و دانش در مراكز اطلاع‌رسانی به ویژه كتابخانه‌ها می‌باشد. قیمت بسیار گران منابع از یك طرف و بودجه كم كتابخانه‌ها برای خرید آنها از طرف دیگر، عامل گرد هم آمدن نمایندگان كتابخانه‌های كشورهای مختلف و تشكیل كنسرسیوم‌های مختلف داخلی و خارجی شد. تشكیل این كنسرسیوم‌ها راهگشای بسیاری از مشكلات بوده است. چرا كه با صرف هزینه و وقت كمتر، منابع مختلف و متنوع‌تری تأمین شده و در اختیار پژوهشگران و محققان قرار می‌گیرد و كاربران نیز با دریافت آموزشهای لازم به شبكة بانكهای اطلاعاتی مختلف متصل می‌شوند.

كنسرسیوم خارجی «آیفل»:

از جمله كنسرسیوم‌های بین‌المللی، آیفل (EIFL)[1] می‌باشد كه به عنوان نمایندة كتابخانه‌های كشورهای گوناگون با دارا بودن اهداف غیرتجاری برای دریافت منابع بیشتر با قیمت مناسبتر با ناشران منابع دیجیتالی و یا كارگزاران آنها وارد مذاكره می‌شود. و وظیفه اصلی آن، زمینه سازی برای تجارت نشریات و محصولات الكترونیكی از طریق مذاكره با ناشر و كارگزار می‌باشد.

این سازمان غیرانتفاعی (NGO) كه در هلند به ثبت رسیده، از ائتلاف كتابخانه‌های پنجاه كشور در حال توسعه جهان كه موانع زیادی برای دسترسی به اطلاعات دارند از جمله كشورهای جهموری شوروی، آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه و … تشكیل شده و فعالیت‌های اجتماعی و غیرتجاری خود را از سال 1999 آغاز كرد.

مراكز دانشگاهی در این كشورها خواهان ایجاد راهی برای كسب اطلاعات علمی و پژوهشی از سراسر دنیا بودند. اما هزینه بالای اشتراك منابع الكترونیكی و اطلاعات محدود در مورد چگونگی استفاده از این منابع نسبت به منابع كاغذی، مانع از تملك نشریات و منابع فراوان دانشگاهی گردید. آیفل در راستای حمایت از این كشورها و كتابخانه‌های آنها جهت استفادة بهینه از منابع الكترونیكی وارد عمل شد.

یكی از روشهای افزایش قدرت خرید استفاده‌كنندگان از منابع، كاهش قیمت خرید برای مصرف‌كننده از طریق دریافت تخفیف هزینة اشتراك بوده است. كه این كار برای كشورهای عضو آیفل كه عمدتاً كشورهای فقیر یا در حال توسعه بودند از طریق برگزاری مناقصاتی در مورد مجلات و نشریات الكترونیكی برای ناشران و كارگزاران صورت گرفت.

از بین صاحبان اطلاعات، ناشران (Publishers)، انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به ارائه تخفیف از خود نشان دادند. ولی كارگزارها (Agregators)، شركت‌هائی تجاری بوده كه اطلاعات و منابع را از چندین ناشر گرفته و هزینه‌ای را به آنها پرداخت كرده و خودشان این اطلاعات را به دیگران می‌فروختند و از آنجائی كه فلسفه وجودی‌شان صرفاً تأمین منابع مالی بوده به دلیل انعقاد صدها قرارداد دیگر، در صورت عدم تخفیف به یك خریدار، چیزی را از دست نمی‌دادند لذا در مورد ارائة تخفیف انعطاف‌پذیری چندانی نداشتند. از جمله این كارگزاران، الزوییر (Elsevier)، پروكواست (Proquest)، ابسكو (Ebsco) و … می‌باشند كه از كارگزاران مهم جهان به شمار می‌روند. در مقابل اینها یكسری شركت‌های غیرتجاری نیز وجود داشته كه درصدد گسترش و توسعة اطلاعات بوده و اطلاعات را به صورت مجانی در اختیار دیگران قرار می‌دادند. از جمله دانشگاه كمبریج یا موسسة فیزیك آمریكا (American Institute of physics) كه به فكر كسب درآمد نبوده بلكه درصدد ارائة خدمات می‌باشند. كه اینها رویكرد خوبی دارند ولی صحبت و مذاكره با آنها بسیار به طول می‌انجامد.

عملكرد آیفل:

تاكنون از طریق برگزاری مناقصات، آیفل توانسته است بسیاری از منابع دیجیتال و ژورنالها و DVD-ROM, CD-ROM را با تخفیف قابل توجهی برای كتابخانه‌های مختلف تهیه كرده و همچنین موافقت برخی از ناشران جهت اشتراك صرفاً منابع الكترونیكی (و نه كاغذی) را جلب نماید.

و از آنجائی كه آیفل نمایندة چندین كشور می‌باشد لذا تخفیف‌هائی كه توسط آن گرفته می‌شود هرگز با تخفیفهای اخذ شده توسط هر كشور به طور جداگانه قابل مقایسه نمی‌باشد. لذا هر چقدر تعداد كشورهای عضو بیشتر باشد میزان تخفیف دریافت شده بیشتر و قیمت منابع اطلاعاتی پائین‌تر خواهد آمد.

برای ایجاد اطمینان دو جانبه از عملكرد و تعهدات كتابخانه‌های كشورهای مختلف از یك طرف و ناشران و كارگزاران آنها از طرف دیگر، بین آنها قراردادی امضا می‌شود. این قرارداد و سند، بیست الی سی صفحه بوده كه توسط وكلا نوشته شده و پیچیدگی خاصی داشته كه درك آن برای همگان میسر نمی‌باشد مثلاً‌ گاهی تصور می‌شود كه از سوی ناشرین، تخفیفی در نظر گرفته شده در حالیكه واقعیت چنین نبوده است. لذا قبل از امضاء، حتماً باید به رؤیت وكلای حقوقی برسد و بعد توسط افراد صلاحیت‌دار امضاء شود كه البته آیفل به نمایندگی از كشورهای عضو (خریداران) این كار را انجام می‌دهد و دیگر نیازی به ارزیابی حقوقی توسط آنها نمی‌باشد.

هر كدام از ناشرین و آیفل دارای یك مدل جواز می‌باشند و ارائة جواز از سوی ناشرین به معنی پذیرش اجباری آن از طرف آیفل نیست. آیفل می‌تواند در قرارداد پیشنهادی خودش، شرایط مختلفی را در نظر بگیرد از جمله قیمت، وقت، شرایط و … كه گاهی اوقات، سایر شرایط از قیمت هم مهمتر خواهند بود. چرا كه قرارداد بعد از پذیرش طرفین و امضای آن، تا انقضای مدت مزبور قابل تغییر نبوده و هرگونه تغییری از جانب خریدار مستلزم پرداخت هزینة مجدد خواهد بود. و معمولاً آیفل با ارائة جواز پیشنهادی خود، بهترین شرایط ممكن را برای كشورهای عضو در نظر می‌گیرد و ناشرینی كه خواهان بستن قرارداد باشند، ناچار به پذیرش این شرایط هستند. و اگر مواردی از آن را نپذیرند، آیفل با آنها وارد مذاكره می‌شود.

كنسرسیوم داخلی «كنسیران»

كنسیران (ConsIran)[2] یا كانون كتابخانه‌های دانشگاهی و پژوهشی ایران به عنوان یك كنسرسیوم داخلی تاكنون فعالیت‌های زیادی در راستای تأمین منابع انجام داده است. این كنسرسیوم كه به نمایندگی از 54 دانشگاه كشور، چندین سال است كه فعالیت خود را آغاز كرده، هم اكنون به عنوان یك انجمن علمی (NGO) در وزارت كشور در حال ثبت است و تاكنون فعالیتش صرفاً در حیطة خرید منابع بوده است و چندان به سازماندهی و اشاعة اطلاعات نپرداخته است. اما افزایش قیمت منابع و كمی بودجة خرید مخصوصاً در دانشگاه‌ها، سبب همكاری بیشتر كتابخانه‌های مراكز تحقیقاتی در كنار هم شده و بحث خرید جمعی درحوزة منابع چاپی و امانت بین كتابخانه‌ای (Interlibrary loan) و تأمین مدرك (Document Delivery) و اشتراك منابع رونق بیشتری پیدا كرد.

از جمله تصمیمات اخذ شده، سرویس‌دهی منابع خریداری شده از طریق یك مرجع واحد در وزارت علوم به سایر مراكز در سراسر كشور بوده كه این كار به صورت رسمی در سال 2000 با تشكیل شورای سیاست‌گذاری تأمین منابع علمی در وزارت علوم آغاز شد. این شوراء علاوه بر وظیفه سیاستگذاری، دو كار دیگر را نیز انجام می‌داد:

1) مذاكره با فروشندگان و ناشران  

2) تنظیم اساسنامه كنسرسیوم دانشگاه‌ها و مراكز ایران

از آنجائی كه شورای سیاست‌گذاری تأمین منابع علمی وابسته به وزارت علوم و یك مركز دولتی بود لذا برای جذب بودجه تصمیم گرفته شد كه «كنسیران» به عنوان یك NGO به ثبت برسد تا بتواند از امكانات اعطائی به انجمنهای علمی استفاده كند.

تشكیل این قبیل كنسرسیوم داخلی و برقراری ارتباط فعال با كنسرسیوم خارجی آیفل می‌تواند خلاء و شكاف موجود در تأمین منابع الكترونیكی موجود در مراكز علمی و تحقیقاتی كشور را به تدریج برطرف نماید.

برگزاری كارگاه آموزشی در ایران:

برپائی كارگاه آموزشی «كنسرسیوم‌های تأمین منابع اطلاعات علمی» در بیستم و بیست و یكم شهریور 1384 در دانشگاه تهران، می‌تواند به عنوان گامی مؤثر در نیل به سمت این هدف به شمار آید.

این كارگاه با همكاری سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران و كنسیران (ConsIran)[3] و دفتر پژوهش‌های فرهنگی (CRB)[4] كه یك موسسه غیردولتی و خصوصی است برپا گردید و در آن هیأت رئیسة آیفل و نمایندگان مراكز مختلف علمی و فرهنگی كشور شركت داشتند. و علاوه بر معرفی آیفل و اهداف آن و نقش آن در تأمین منابع الكترونیكی برای كشورهای عضو به نقش كتابخانه ملی به عنوان جمع‌آوری كننده و حفظ كننده كلیة مدارك و اسناد چاپی و غیرچاپی در شكل‌های مختلف كاغذی، الكترونیكی و … اشاره گردید.

و در نهایت نیز با برپائی بحث‌های گروهی درمورد تشكیل و مدیریت یك كنسرسیوم موفق و خدمات مورد انتظار از آن، انتقادات و پیشنهاداتی مطرح گردید. ما حصل این مذاكرات و انتقادات و پیشنهادات به شرح زیر می‌باشد:

در ابتدا برای تشكیل یك كنسرسیوم موفق با مدیریتی مطلوب باید موجودی كتابخانه‌ها از لحاظ منابع الكترونیكی و نیازهای آتی آنها بررسی شود تا راهكاری مشخص برای طی مسیر و نیل به هدف به دست آید. سپس تمهیدات موجود از لحاظ بودجه، اعضاء، … بررسی شده و پس از برآورد مدت زمان دستیابی به منابع، بازاریابی صورت گیرد.

از جمله انتظارات مطرح شده از كنسرسیوم دستیابی سهل و آسان به منابع مورد نیاز با پرداخت كمترین هزینه و اخذ بیشترین تخفیف و به روز بودن اطلاعات دریافتی و دفاع از منافع اعضاء و آموزش آنها می‌باشد.

جهت دریافت فایل مقاله بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 3,500 تومان

برچسب ها : تحقیق بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی , پروژه بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی , مقاله بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی , دانلود تحقیق بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی , بررسی آیفل و نقش آن در گسترش مجموعه منابع الكترونیكی , آیفل , نقش آیفل در گسترش مجموعه منابع الكترونیك