بررسی اثرات تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره كلزا

دسته: کشاورزی و زراعت
بازدید: 121 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 320 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 191

به منظور بررسی اثر تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد برصفات زراعی و شاخص های رشد ارقام بهاره كلزا (Brassica napus L) آزمایشی به صورت كرت‌های یك بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوك های كامل تصادفی در چهار تكرار در سال 831382 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر كرج اجرا شد

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

بررسی اثرات تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره كلزا

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                    صفحه

چکیده........................................................................................................................ 1

مقدمه......................................................................................................................... 3

فصل اول: كلیات....................................................................................................... 6

1-1- تاریخچه.......................................................................................................... 7

1-2- كلیاتی دربارة كلزا........................................................................................... 8

1-3- اهمیت وجایگاه كلزا در ایران.......................................................................... 10

1-4- سطح زیركشت، تولید وعملكرد كلزا در جهان و ایران................................... 12

1-5- تركیب شیمیایی دانه كلزا................................................................................. 14

1-6- خصوصیات گیاه شناسی................................................................................ 16

1-6-1- ریشه....................................................................................................... 16

1-6-2- ساقه........................................................................................................ 17

1-6-3- برگ......................................................................................................... 18

1-6-4- گل........................................................................................................... 18

1-6-5- میوه........................................................................................................ 18

1-6-6- دانه كلزا.................................................................................................. 19

1-7- مراحل فنولوژی.............................................................................................. 19

1-8- اكولوژی كلزا.................................................................................................. 19

1-9- كاشت ............................................................................................................. 22

1-9-1- آماده سازی زمین.................................................................................. 22

1-9-2- تاریخ كاشت............................................................................................ 22

1-9-3- میزان بذر وتراكم بوته........................................................................... 23

1-9-4- عمق و ابعاد كاشت................................................................................. 23

1-9-5- روش كاشت............................................................................................ 23

1-10- داشت............................................................................................................ 24

1-10-1- نیازهای غذایی...................................................................................... 24

1-10-2- علف‌های هرز........................................................................................ 24

1-10-3- آفات و بیماری‌ها.................................................................................. 25

1-11- برداشت......................................................................................................... 26

1-11-1- خرمن كوبی.......................................................................................... 26

1-12- انبار كردن.................................................................................................... 27

فصل دوم : بررسی منابع........................................................................................ 28

2-1- تنش................................................................................................................. 29

2-2- تنش خشكی یا تنش آبی.................................................................................. 29

2-3- مكانیزم‌های مقاومت به خشكی....................................................................... 30

2-4- تنظیم اسمزی.................................................................................................. 33

2-5- تأثیر تنش خشكی بر رشد برگ...................................................................... 34

2-6- تأثیر تنش خشكی بر رشد ساقه و برگ.......................................................... 35

2-7- عكس العمل كلزا در برابر تنش خشكی ورژیمهای رطوبتی............................ 36

2-8- تأثیر تنش خشكی بر عملكرد دانه................................................................... 39

2-9- تأثیر تنش خشكی بر اجزای عملكرد............................................................... 41

2-9-1- تعداد خورجین در گیاه بوته................................................................... 41

2-9-2- تعداد دانه در خورجین........................................................................... 42

2-9-3- وزن هزار دانه........................................................................................ 43

2-9-4- شاخص برداشت..................................................................................... 44

2-10- تأثیر تنش خشكی بر صفات كیفی................................................................. 45

2-10-1- درصد روغن دانه................................................................................. 45

2-11- تجزیه و تحلیل رشد...................................................................................... 46

2-11-1- تجمع ماده خشك.................................................................................. 48

2-11-2- شاخص سطح برگ............................................................................... 49

فصل سوم : مواد و روش ها.................................................................................... 51

3-1- مشخصات محل اجرای آزمایش..................................................................... 52

3-2- مشخصات آزمایش......................................................................................... 52

3-2-1- معرفی تیمارها........................................................................................ 52

3-2-2- طرح آزمایشی......................................................................................... 53

3-2-3- تجزیه آماری........................................................................................... 54

3-3- عملیات زراعی................................................................................................. 54

3-3-1- آماده سازی زمین.................................................................................. 54

3-3-2- کاشت...................................................................................................... 54

3-3-3- داشت...................................................................................................... 55

3-3-4- برداشت................................................................................................... 55

3-4- برآورد شاخص های رشد.............................................................................. 55

3-4-1- نمونه برداری.......................................................................................... 56

3-4-2- تعیین سطح برگ..................................................................................... 56

3-4-3- تعیین وزن خشك برگ و وزن خشك كل............................................... 56

3-5- اندازه گیری صفات كمی................................................................................. 56

3-6- اندازه گیری صفات كیفی مورد مطالعه........................................................... 58

3-6-1- تعیین درصد روغن دانه......................................................................... 58

3-7- تعیین مراحل فنولوژیکی.................................................................................. 59

فصل چهارم : نتایج و بحث...................................................................................... 60

4-1- تأثیر تنش خشكی بر ویژگیهای مورفولوژیكی، ساختاری و زراعی............... 61

4-1-1- ارتفاع بوته.............................................................................................. 61

4-1-2- تعداد شاخه فرعی در بوته..................................................................... 64

4-1-3- قطر ساقه................................................................................................ 67

4-1-4- طول خورجین ساقه اصلی...................................................................... 70

4-1-5- طول خورجین شاخه فرعی..................................................................... 73

4-1-6- طول خورجین بوته................................................................................. 76

4-1-7- تعداد خورجین در ساقه اصلی............................................................... 79

4-1-8- تعداد خورجین در شاخه فرعی.............................................................. 83

4-1-9- تعداد خورجین در بوته........................................................................... 87

4-1-10- تعداد دانه در خورجین ساقه فرعی...................................................... 91

4-1-11- تعداد دانه در خورجین شاخه فرعی.................................................... 94

4-1-12- تعداد دانه در خورجین......................................................................... 98

4-1-13- وزن هزار دانه...................................................................................... 102

4-1-14- عملكرد دانه.......................................................................................... 105

4-1-15- عملكرد بیولوژیك.................................................................................. 109

4-1-16- شاخص برداشت................................................................................... 113

4-2- تأثیر تنش خشكی بر روی صفات كیفی.......................................................... 116

4-2-1- درصد روغن دانه................................................................................... 116

4-2-2- عملكرد روغن دانه.................................................................................. 120

4-3- تأثیر تنش خشكی بر روی شاخص‌های رشد................................................. 124

4-3-1- وزن خشك كل گیاه................................................................................ 124

       4-3-1-1- روندتغییرات وزن خشک کل گیاه درشرایط آبیاری معمول وتنش کم آبی          124

       4-3-1-2- روند تغییرات وزن خشک کل ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول 125

       4-3-1-3- روند تغییرات وزن خشک کل ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی. 126

4-3-2- وزن خشك برگ..................................................................................... 128

    4-3-2-1- روند تغییرات وزن خشک برگ در شرایط آبیاری معمول و تنش کم آبی..         128

    4-3-2-2- روند تغییرات وزن خشک برگ ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول 129

    4-3-2-3- روند تغییرات وزن خشک برگ ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی. 130

4-3-3- شاخص سطح برگ................................................................................. 131

       4-3-3-1-روندتغییرات شاخص سطح برگ ارقام کلزادرشرایط آبیاری معمول وتنش کم آبی         131

      4-3-3-2-روندتغییرات شاخص سطح برگ ارقام برتر در شرایط آبیاری معمول 132

       4-3-3-3- روند تغییرات شاخص سطح برگ ارقام برتر در شرایط تنش کم آبی...... 133

4-4- همبستگی ساده صفات مورد مطالعه............................................................... 134

4-5- نتیجه گیری كلی.............................................................................................. 138

4-6- پیشنهادات....................................................................................................... 139

فهرست منابع........................................................................................................... 140

چكیده

به منظور بررسی اثر تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد برصفات زراعی و شاخص های رشد ارقام بهاره كلزا (Brassica napus L.) آزمایشی به صورت كرت‌های یك بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوك های كامل تصادفی در چهار تكرار در سال 83-1382 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر كرج اجرا شد. در این آزمایش، آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح شامل آبیاری معمول یا آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر از تشتك كلاس A ( شاهد) و تنش خشكی (قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) و ارقام بهاره كلزا به عنوان عامل فرعی در ده سطح شامل ارقام Comet, Goliath ، Sw Hot Shot, Eagle, Sw 5001،19-H،Hyola 401، Hyola 420 ، Option 500 و Quantum بودند. در این تحقیق از كلیه مراحل فنولوژیكی گیاه یادداشت برداری به عمل آمد. همچنین صفاتی نظیر: ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، قطر ساقه ، طول خورجین ساقه اصلی، شاخه فرعی، طول خورجین، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه فرعی ، تعداد خورجین در بوته ، تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بیولوژیك، شاخص برداشت و درصد روغن دانه و عملكرد روغن دانه، اندازه گیری شدند.نتایج حاصل نشان داد كه اثر سطوح مختلف آبیاری بر صفات تعداد شاخه فرعی دربوته، قطر ساقه، طول خورجین شاخه فرعی، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملكرد روغن دانه معنی دار گردید. همچنین اثر رقم بر صفاتی نظیر ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی در بوته، طول خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، طول خورجین، تعداد خورجین در ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین ساقه اصلی و شاخه فرعی، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملكرد دانه معنی دار شد. اثرات متقابل آبیاری و رقم نیز بر صفات ارتفاع بوته وعملكرد بیولوژیك معنی دار گردید. تعداد خورجین در بوته در شرایط تنش خشكی دركلیه ارقام كاهش یافت( البته غیرمعنی دار). بیشترین تعداد دانه در خورجین در شرایط آبیاری معمول به رقم Quantum (7/18 عدد) و در شرایط تنش خشكی به رقم Option 500 (1/12عدد) اختصاص یافت. بیشترین وزن هزار دانه در شرایط آبیاری معمول و تنش خشكی به ترتیب با میانگین 52/4 و 49/4 گرم مربوط به رقم Hyola 401 و كمترین آن با میانگین 44/3 گرم مربوط به Comet بود. ارقام Option 500،19-H،Eagle و Comet به ترتیب با میانگین 4725،4567،4467 و 4419 كیلوگرم در هكتار، بیشترین عملكرد دانه را در شرایط آبیاری معمول دارا بودند. همچنین ارقام 19-H, Option 500, Hyola 420 , Sw 5001 , Eagle به ترتیب با میانگین 3889 ، 3863،3831،3731 ،3708 كیلوگرم در هكتار، ارقام برتر در شرایط كم آبی ( قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد) بودند كه از لحاظ عملكرد روغن دانه نیز جزء ارقام برتر بوده‌اند. بیشترین میزان عملكرد بیولوژیك در شرایط آبیاری معمول با میانگین 19390 كیلوگرم در هكتار به رقم Eagle و در شرایط تنش خشكی با میانگین 11420 كیلوگرم در هكتار به رقم Hyola 401 تعلق داشت. شاخص برداشت بالاتر رقم Option 500 (295/0) در شرایط آبیاری معمول و همچنین شاخص برداشت بالاتر رقم Hyola 401 (274/0)‌در شرایط تنش خشكی نسبت به سایر ارقام مورد بررسی، بیان گر این است كه این ارقام، درصد بیشتری از مواد فتوسنتزی را در شرایط مختلف رطوبتی به دانه ها اختصاص داده اند. همبستگی ساده صفات مورد آزمون نشان داد كه عملكرد دانه با شاخص برداشت، عملكرد روغن دانه، درصدروغن دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد خورجین در شاخه فرعی، طول خورجین شاخه فرعی، قطر ساقه و تعداد شاخه فرعی در بوته همبستگی مثبت بسیار معنی دار و با طول خورجین بوته، همبستگی مثبت معنی دار نشان داد. در بررسی شاخص های رشد مشخص گردید كه تنش خشكی سبب كاهش وزن خشك كل گیاه (TDW)، وزن خشك برگ (LDW) و شاخص سطح برگ (LAT) گردید. البته در شرایط تنش خشكی، بالاترین وزن خشك كل گیاه با میانگین8/2477 گرم بر متر مربع مربوط به رقمHyola 420، بالاترین وزن خشك برگ با میانگین7/330 گرم بر مترمربع مربوط به رقمOption 500 و بالاترین شاخص سطح برگ با میانگین 64/5 مربوط به رقم Sw 5001 بود. بر پایه نتایج حاصله می توان این گونه استنباط نمود كه ارقام 19-H , Option 500,Eagle نسبت به سایر ارقام مورد بررسی، سازگاری بهتری با تنش خشكی داشتند و توانستند هم در شرایط آبیاری معمول و هم در شرایط تنش خشكی عملكرد بالاتری را تولید نمایند. بنابراین این سه رقم قابل توصیه از دیدگاه زراعت در شرایط تنش كم آبی ( دو بار آبیاری كمتر نسبت به شرایط معمول ) می باشند.

لغات کلیدی: ارقام کلزا، تنش خشکی، عملکرد و اجزاء عملکرد، شاخص های رشد.

مقدمه:

این روزها جمله «وابستگی 90 درصدی روغن، سرشكستگی ملی» به واژه ای تكراری تبدیل شده و در هر محفل و نشریه ای این كلمات به كرات بیان می‎شود. این جمله زمانی حیرت انگیزتر می‎شود كه در كنار بحث خودكفائی گندم نیز قرار بگیرد. ایرانی كه تا چند سال پیش بزرگ ترین وارد كننده گندم جهان بود طی چند سال، تنها چند سال، به خودكفائی رسیده و حتی زمزمه های صادرات نیز به گوش می رسد. مسئولان وزارت جهاد كشاورزی طی همین سالها با توجه به این موفقیت به فكر برنامه ریزی برای تأمین نیازهای كشور به دانه های روغنی از داخل افتاده اند تا شاید روزی هم بتوان از این سرشكستگی ملی رهایی یافت. این مدیران امیدوارند اجرای طرح ده ساله دانه‌های روغنی نیز مثل گندم باعث افتخار و مباحاتشان شود (ماهنامه روغن نباتی، 1383 الف). كشور ایران معادل 000، 800 ، 164 هكتار مساحت دارد كه از این مقدار، 15 الی 18 میلیون هكتار شوره‌زار، 20 الی 22 میلیون هكتار بیابان و تقریباً یك میلیون هكتار نیمه خشك است. ایران با متوسط نزولات آسمانی 240 میلی متر كه از یك سوم میزان نزولات سالانه جهانی (700 میلی متر) كمتر می باشد، دارای اقلیم خشك و نیمه خشك است. در مناطق خشك، میزان باران سالانه، كمتر از تبخیر و تعرق بوده و بروز دوره خشكی در طول سال امری عادی است (كافی و همكاران، 1379 ب). تحقیقات انجام شده نشان داده است كه متوسط افت عملكرد سالیانه به واسطة خشكی در جهان 17 درصد بوده كه تا بیش از 70 درصد در هر سال می‎تواند افزایش یابد(Edmeades et al, 1994). با توجه به این موضوع كشاورزان و دست اندركاران كشور، اصولاً باید با تلاش فراوان و مدیریت صحیح و اقتصادی منابع آبی و استفاده بهینه از آب در تولید هر چه بیشتر محصولات زراعی، مشكل غذایی جمعیت را رفع سازند. دانه های روغنی پس از غلات، دومین ذخایر غذایی جهان را تشكیل می دهند. این محصولات علاوه بر دارا بودن ذخایر غنی اسیدهای چرب، حاوی پروتئین نیز می باشند (شیرانی راد و دهشیری، 1381). دانه های روغنی به دلیل تولید روغن های با كیفیت بالا و درصد زیادی از اسیدهای چرب و مرغوب از اهمیت شایانی در تغذیه انسان برخوردارند (آلیاری و همكاران، 1379). در حال حاضر، مصرف سرانة روغن خوراكی كشور بیش از 16 كیلوگرم برآورد شده است. لذا با توجه به جمعیت كشور، نیاز به حدود یك میلیون تن روغن در سال می‎باشد كه بیش از 90 درصد آن از طریق واردات تأمین می‎شود (شیرانی راد و دهشیری، 1381).میزان واردات روغن خام درسال 1382 درجدول (1-1) درج گردیده
-است(ماهنامه روغن نباتی، 1383 ب). به این لحاظ، لزوم برنامه ریزی بلندمدت و منسجم با هدف نیل به خودكفائی در تولید روغن خوراكی غیرقابل انكار خواهد بود (شیرانی راد و دهشیری، 1381).

جدول(1-1) - میزان واردات روغن خام در سال 1382.

ردیف	شماره تعرفه	نام كالا	وزن(كیلوگرم)	ارزش دلاری
1	15071000	روغن خام سویا	777,431,497	436,268,054
2	15091000	روغن زیتون بكر	802,482	699,146
3	15111000	روغن خام نخل	53,108,436	25,127,238
4	15121100	روغن خام آفتابگردان	183,477,357	116,593,314
5	15122100	روغن خام پنبه دانه	4,647,000	2,879,924
6	15141100	روغن خام كلزا	19,973,625	12,374,815
جمع			1,039,440,397	593,942,491

          مأخذ: (گمرك جمهوری اسلامی ایران)

 در حال حاضر سالانه 2/1 میلیارد دلار صرف واردات روغن نباتی و كنجاله سویا می‎شود و اگر روند كنونی مصرف و رشد جمعیت ادامه یابد، تا چند سال آینده سالانه دو میلیارد دلار صرف واردات روغن خوراكی خواهد شد (ماهنامه روغن نباتی، 1383 ب).

در این میان، كلزا به عنوان یكی از مهم ترین گیاهان روغنی برای كشت در شرایط آب و هوایی كشور مورد توجه قرار گرفته است. تولید جهانی روغن كلزا در مقایسه با دیگر روغن های گیاهی در مقام دوم بعد از روغن سویا قرار دارد و میزان آن بیش از 42 میلیون تن می‎باشد. همچنین، پس از استحصال روغن، كنجاله باقی مانده سرشار از پروتئین بوده و برای تغذیه دام مناسب است (آلیاری و همكاران، 1379). با توجه به اینكه در حال حاضر میزان روغن تولیدی در داخل كشور ناچیز بوده و عمدتاً با كشت گیاهان سویا، آفتاب گردان، پنبه دانه، بادام زمینی، زیتون و كنجد تأمین می‎شود و همچنین با عنایت به اینكه همه ساله مقدار قابل توجهی از زمین های آبی و دیم كشور به منظور تقویت بنیه خاك، بدون كاشت باقی می ماند، لذا كلزا بویژه نوع پائیزه آن با داشتن بیش از 40% روغن در دانه و در حدود 40% پروتئین در كنجاله، از لحاظ زراعی می‎تواند در تناوب با غلات كه زراعت عمده كشور می باشد قرار گیرد و سهم ارزنده ای را در رفع كمبود روغن گیاهی موردنیاز كشور ایفا كند (احمدی، 1371). یكی از عوامل بسیار مهم كه توسعه سطح زیر كشت و تولید موفقیت آمیز گیاه كلزا در كشور با خطر مواجه می سازد، كمبود رطوبت خاك در انتهای دوره رشد می‎باشد (شكاری، 1380). در دورة انتهایی رشد در فصل بهار در كلزا به دلیل همزمانی این گیاه با دیگر زراعت های اصلی از جمله غلات امكان فراهم نبودن آب (دورة خشكی) مهیاست. كم آبی از مهمترین عوامل محدود كنندة رشد گیاهان و تولید آنها به حساب می‎آید و در حال حاضر، هیچ راه منطقی برای افزایش نزولات جوی در طول دوره های خشكی وجود ندارد. لذا بهترین راه مقابله با خشكی، به كارگیری عملیات زراعی مناسب و استفاده از ارقامی است كه تحمل به خشكی بیشتری داشته باشند (احمدی و جاویدفر، 1379).

فصل اول

 كلیات

1-1-      تاریخچه:

كلزای روغنی مهم‌ترین گونه زراعی جنس براسیكا می‎باشد و به احتمال قوی فرم وحشی آن به اروپا و آفریقای شمالی محدود می‎شود (شیرانی راد و دهشیری، 1381). موردتوجه قرار گرفتن كلزا تنها در سالهای اخیر نبوده بلكه 2000 سال قبل از میلاد مسیح در نوشته های دوران قدیم از آن یاد شده است. در نوشته های باستانی كه به زبان سانسكریت بوده ، دانه روغنی كلزا سارسون^[1] نامیده شده است (عاشوری، 1380). در آثار به جا مانده از دوران نوسنگی در مصر، در نوشته های هندوها كه از سال‌های 1500 تا 2000 قبل از میلاد به دست آمده و به ویژه در كتیبه های یونانی، رومی و چینی باقی مانده از سال‌های 200 تا 500 قبل از میلاد به گیاهان روغنی جنس براسیكا و ارزش دارویی آنها اشاره شده است. كشت تجاری كلزا از سال 1942 در قسمت شمالی آمریكا یعنی كشور كانادا شروع گردیده و امكان استفاده از روغن كلزا برای مصرف خوراكی در سال 1948 مورد توجه قرار گرفت و منجر به استخراج روغن خوراكی از كلزا در سال های 1956 تا 1957 گردید (شیرانی راد و دهشیری، 1381). كلزا نخستین بار در كانادا در سال 1943 به منظور روغن كاری ماشین بخار كشت شد (عزیزی و همكاران، 1378). در سال 1957 در كشور كانادا اولین كلزای روغنی با مقدار اندك اسید اروسیك اصلاح شد. با تولید روزافزون كلزا طی سال 1956 هزاران هكتار از اراضی كانادا به كشت این گیاه اختصاص یافت (رودی و همكاران، 1382). اپلیكویست (1972) اظهار داشته است كه B.napus اولین بار در هلند و در قرن 17 به عنوان یك گیاه روغنی كشف شده است و سپس كشت آن به سایر بخشهای اروپا گسترده شده است. با كشف ویژگیهای غذایی مفید روغن كلزا وضعیت آن در سال‌های اخیر بهبود یافته است (عزیزی و همكاران، 1378). در سال 1974، رقم تاور^[2] به عنوان اولین رقم دو صفر كلزا كه هم میزان اسید اروسیك و هم میزان گلوكوزینولات آن پائین بود، معرفی شد. در سال 1981، تولید رقم های كلزا با میزان گلوكوزینولات بالا تقریباً متوقف گردید (شیرانی راد و دهشیری، 1381). در دو دهه گذشته، آزمایش‌های به نژادی و به زراعی متعدد و متنوعی در بخش تحقیقات دانه های روغنی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر بر روی گیاه كلزا صورت گرفته و منجر به معرفی چهار رقم كلزای اصلاح شده با نام های زرگل، طلایه، استقلال و ساری گل شده است
(شیرانی راد و دهشیری، 1381). در حال حاضر به واسطة مشكلاتی كه در روش كشت متوالی گندم وجود دارد، نظر متخصصان محلی بر این است كه باید در تناوب گندم از كلزا استفاده گردد (شهیدی و فروزان، 1375).

1-2-      كلیاتی دربارة كلزا:

كلزا با نام علمیL. Brassica napus با كمتر از 2% اسید اروسیك در روغن و كمتر از 30 میكرومول گلوكوزینولات در هر گرم وزن خشك كنجاله، نوع خاصی از كلزای روغنی می‎باشد كه به كانولا معروف است. این دو خصوصیت دانه، روغن كلزا را برای تغذیه انسان و كنجاله را به عنوان منبعی با پروتئین بالا برای تغذیه دام مناسب كرده است (رودی و همكاران، 1382). B.napus كلزای معمولی است كه عموماً در اروپا و كانادا كشت می‎شود و در كانادا به كلزای آرژانتینی معروف است، زیرا برای اولین بار از آنجا به كانادا وارد شده است (عزیزی و همكاران، 1378). كلزا دارای ارقام بهاره و پائیزه با عدد كروموزومی برابر 38 بوده و مهمترین گونه زراعی جنس براسیكا محسوب می‎شود. ارقام بهاره و زمستانه این گونه به عنوان منبع روغن گیاهی كشت می گردند، ولی ارقام زمستانه آن در شرایط آب و هوایی معتدل، خنك و رطوبتی حداكثر عملكرد دانه را تولید می‌كند (شیرانی راد و دهشیری، 1381؛ آلیاری و همكاران، 1379).

گیاهان جنس براسیكا بر حسب میزان اسید اروسیك (اسید چربی كه برای انسان و دام مضر است) به دو گروه عمده تقسیم می‎شوند. دسته اول كه با علامت اختصاری HEAR^[3] مشخص می گردند، روغن آنها دارای بیش از 5 درصد اسید اروسیك بوده و در صنعت لاستیك و پلاستیك سازی، صنایع شیمیائی، صنایع رنگ ، صابون سازی و همچنین به عنوان روان كننده در دستگاه‌های صنعتی و موتور جت ( به دلیل تحمل حرارت بالا) كاربرد دارند و مصرف خوراكی ندارند.دسته دوم كه با علامت اختصاری LEAR^[4] نام گذاری می‌شوند، روغن آنها با كمتر از 5 درصد اسید اروسیك، مصرف خوراكی دارند (شیرانی رادو دهشیری، 1381). اصطلاح كانولا به بذر یا فرآورده‌های بذری اطلاق می شود كه حاوی كمتراز 2% اسید اروسیك در روغن خود و حاوی كمتر از 30 میكرومول بر گرم گلوكوزینولاتهای آلیفاتیك در كنجاله خود باشند
( عزیزی و همكاران، 1378). روغن كانولا یكی از مناسب‌ ترین روغن‌های خوراكی برای تأمین سلامتی انسان می‌باشد. پائین‌ بودن میزان كلسترول این نوع روغن به دلیل پائین بودن درصد اسیدهای چرب اشباع شده درتركیب آن مزیت فوق‌العاده ای برای این روغن نسبت به سایر روغن‌های نباتی محسوب می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد روغن كلزا، كلسترول خون را در افراد معمولی و افرادی كه كلسترول خون آنها بالاست، كاهش می‌دهد. انجمن قلب آمریكا كاهش چربی های اشباع را در غذا توصیه نموده است، زیرا یك ارتباط مستقیم میان چربی‌های اشباع و بیماری كرونر قلب وجود دارد. بنابراین توصیه‌ جایگزین نمودن روغن كلزا با چربی‌های اشباع شده برای كاهش سطح كلسترول خون و احتمال بیماری كرونر قلب در عموم مردم صرفه جویی قابل توجهی در هزینه حفظ سلامت بهداشت عموم خواهد گذاشت
(عاشوری ،1380). تكامل اصلاح كلزا از كلزای سنتی تا ارقام اصلاح شده به صورت زیر می‌باشد:

-         كلزاهای سنتی (HEAR) هنوز هم تولید شده و حاوی 22 تا 60 درصد اسید اروسیك در روغن و 100 تا 205 میكرومول گلوكوزینولات در هر گرم كنجاله می‌باشد.

-         ارقام یك صفر (LEAR) معمولاً واریته‌های كانادایی بوده و حاوی كمتر از 5 درصد اسید اروسیك در روغن و 100 تا 205 میكرومول گلوگوزینولات در هر گرم كنجاله می‌باشد.

-         ارقام دو صفر: نوع تكامل یافته ارقام یك صفر بوده و حاوی كمتر از 2 درصد اسید اروسیك در روغن و 18 تا 30 میكرومول گلوكوزینولات در هر گرم كنجاله می‌باشد.

ارقام سه صفر : نوع اصلاح شده ارقام شلغم روغنی بوده و اصطلاحاً به آنها Candle می گویند كه دارای حداقل میزان اسید اروسیك، گلوكوزینولات و فیبر می‌باشند.

---

جهت دریافت فایل بررسی اثرات تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره كلزا لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

برچسب ها : ارقام کلزا , تنش خشکی , عملکرد و اجزا , عملکرد , بررسی اثرات تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره كلزا , دانلود بررسی اثرات تنش خشكی در مراحل انتهایی رشد بر صفات زراعی و شاخص‌های رشد ارقام بهاره كلزا , شاخص های رشد