سیاه‌خروس قفقازی

دسته: شیمی
بازدید: 66 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 9847 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 64

به منظور تعیین پراكنش پرنده، علاوه بر جمع آوری اطلاعات محلی اقدام به تهیه مدل از زیستگاه مادر شد كه با تعمیم آن در سایر مناطق به همراه عملیات میدانی زیستگاههای جدیدی شناسائی گردید كه در آن زیست جای پرنده (لك) شامل محلهای لانه گزینی، جوجه آوری، تغذیه، شناسائی گونه های گیاهی مدنظر قرار گرفته است

قیمت فایل فقط 4,900 تومان

 سیاه‌ خروس قفقازی 

چكیده

هدف از مطالعه شناسایی كلیه زیستگاههای پرنده در استان، تخمین جمعیت پرنده، شناسائی عادات و رفتار، شناسایی عوامل تهدید كننده زیستگاه و گونه و در آخر ارائه پیشنهادات كاربردی در جهت حفظ و احیا گونه سیاه خروس و زیستگاههای مختلف آن چه در داخل و چه در خارج از محدوده حفاظت شده ارسباران می‌باشد.

روش تحقیق بر مبنای جمع آوری اطلاعات و عملیات میدانی بوده كه در جهت شناخت زیستگاههای پرنده در محدوده استان، بررسی وضعیت زیستگاه و تخمین جمعیت پرنده در هر یك از زیستگاههای شناسایی شده، انجام گرفته است.

به منظور تعیین پراكنش پرنده، علاوه بر جمع آوری اطلاعات محلی اقدام به تهیه مدل از زیستگاه مادر شد كه با تعمیم آن در سایر مناطق به همراه عملیات میدانی, زیستگاههای جدیدی شناسائی گردید كه در آن زیست جای پرنده (لك) شامل محلهای لانه گزینی، جوجه آوری، تغذیه، شناسائی گونه های گیاهی مدنظر قرار گرفته است.

در مورد تخمین جمعیت پرنده به علت ناهمگونی منطقه پراكنش و ازهم‌ گسیخته بودن زیستگاهها، روشهای آماری متداول كارائی نداشت.  لذا ابتدا سعی شد ازطریق روش معمول (capture-sighting) تعدادی از پرندگان نر علامتگذاری و رهاسازی شوند؛ ولی این روش به دلایل مختلف مفید واقع نگردید. لذا اجبارا اقدام به شناسائی مناطق لك گردیده و در طول اردیبهشت ماه با مشاهده مستقیم در ساعات اولیه صبح (5:30 تا 9) و ساعات آخر روز (6 تا 8:30) تعداد پرندگان نر در این مناطق شمارش گردید.سپس نسبت پرندگان نر به ماده در 6 منطقه تجمع در داخل منطقه امن  و 6 منطقه تجمع در داخل  منطقه حفاظت شده، بررسی و معلوم شد كه در 70% این مناطق نسبت پرنده نر به ماده  سه به یك می‌باشد. لذا در این مطالعه تعداد پرنده نر و ماده سه به یك محاسبه گردیده است. پس از شناخت و بررسی داده‌های زیستگاههای مورد مطالعه، جمعیت موجود در آنها تلفیق و جمع بندی شده و بر مبنای عوامل زیست محیطی و اكولوژیكی در جهت بهره ‌وری بهینه و حفاظت پایدار، برنامه‌های مدیریتی زیستگاهها به تفكیك مشخص شده است.

فهرست مطالب

فصل اول: كلیات

1-1 مقدمه. 2

1-2- پیشینه مطالعاتی.. 2

1-2-1- پیشینه مطالعاتی در قفقاز. 2

1-2-2- پیشینه مطالعاتی در ایران.. 3

1-3- پراكنش... 4

1-3-1- پراكنش جهانی.. 4

1-3-2- پراكنش در تركیه. 5

1-3-3- پراكنش در جمهوری آذربایجان.. 6

1-3-4-  پراكنش در ایران.. 6

فصل دوم: مطالعات كتابخانه ای

2-1- معرفی منطقه حفاظت شده ارسباران.. 9

2-1-1- وسعت و حدود جغرافیایی.. 9

2-1-1-1- حدود چهارگانه جغرافیایی.. 9

2-1ـ1ـ2ـ تقسیمات سیاسی ـ اداری.. 11

2-1-2-  گونه‌های شاخص گیاهی.. 11

2-1-3- خصوصیات فیزیكی منطقه. 12

2-1-4- گونه‌های شاخص جانوری.. 13

2-2- معرفی گونه. 14

2-2-1- مشخصات ظاهری.. 16

2-2-1-1- مقایسه مشخصات ظاهری سیاه خروس قفقازی و اروپائی.. 17

2-2- 2- مشخصات زیستگاه گونه. 18

2-2-2-1-  مقایسه زیستگاههای قفقاز با زیستگاه كلن.. 19

فصل سوم: عملیات میدانی

3-1- تجهیزات مورد نیاز. 22

3-1-1- تجهیزات اقامتی.. 22

3-1-2- تجهیزات مطالعاتی.. 22

3-2- مراجعه به روستاهای منطقه و مصاحبه با افراد. 23

3-3- انواع لكهای شناسایی شده. 25

3-3-1-  لك های شناسائی شده در داخل منطقه امن كلن (از شرق به غرب) 25

3-3-2-  لك‌های شناسائی شده در خارج از محدوده امن و داخل منطقه حفاظت شده. 25

3-3-3- مناطق لك شناسائی شده در خارج از منطقه حفاظت شده ارسباران.. 25

3-4- عملیات میدانی در منطقه امن كلن و مشاهده رفتار پرنده. 27

3-4-1- تغذیه. 28

3-4-2- استراحت شبانه. 29

3-4-3- صدا 30

3-4-4- الگوهای اجتماعی.. 30

3-4-5- نظام تجمع (Lekking) و تشكیل لك.. 31

3-4-5-1- ویژگی و كاركرد قلمرو. 32

3-4-5-2- رفتارشناسی تجمع و نمایش (Lekking behaviour) 33

3-4-5-3-  جلب جفت.. 34

3-4-5-4- پرش... 35

3-4-5-5-  رویاروئی نرها 37

3-4-5-6- جفتگیری.. 39

3-4-5-7- زادآوری.. 39

3-5- تخمین جمعیت.. 40

فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری

4-1- بررسی نوسانات جمعیت در فصول مختلف سال. 43

4-2- عوامل تهدید كننده زیستگاه و گونه. 43

4-2-1- چرای دام. 43

4-2-2- جنگل تراشی.. 44

4-2-3- علف چینی.. 44

4-2-4- تغییر كاربری اراضی.. 45

4-2-5- شكار. 45

4-2-6- سقوط بهمن.. 46

4-2-7- احداث جاده‌های روستائی وعشایری.. 46

4-3- جمع بندی اطلاعات و تجزیه و تحلیل نتایج. 46

4-4- پیشنهادات و راهكارهای مدیریتی و حفاظتی.. 47

4-4-1- مدیریت در محدوده امن كلن.. 48

4-4-2- مدیریت زیستگاههای خارج از منطقه امن و واقع در محدوده حفاظت شده. 48

4-4-3- مدیریت در زیستگاههای واقع در مناطق آزاد. 48

4-4-4- انجام اقدامات زیربنائی در درازمدت.. 49

پیوست.. 50

فهرست منابع و ماخذ. 52

فرم ثبت اطلاعات در برآورد شمارش لكها....................................................................................................53

1-1 مقدمه

تا دهه 1950 چنین تصور می‌شد كه سیاه خروس قفقازی تنها در كوهستانهای قفقاز و شمال شرقی تركیه یافت می‌شود.ولی در دهه 1960 شایعات وجود یك پرنده قابل شكار سیاه رنگ در جنگلهای كوهستانی كلیبر در شمال آذربایجانشرقی قوت گرفت.لذا برای اولین بار در تیر ماه سال 1350 آقای سیفعلی شهسواری نیا مدیر كل وقت محیط زیست آذربایجانشرقی موفق به دیدن سیاه خروس گردیده و طی گزارش هیجان انگیزی وجود این پرنده را در دره كلن دوغرون مورد تائید قرار داد.

در حال حاضر سیاه خروس در حوزه های آبخیز رودخانه های ایگلنه چای  و مردانقم چای در داخل و خارج از منطقه حفاظت شده ارسباران پراكنش دارد؛ و این در حالیست كه علیرغم حفاظت پرنده در محدوده حفاظت شده ارسباران، این گونه منحصر به فرد در خارج از منطقه حفاظت شده بدون پوشش حفاظتی به همراه معضلات مختلفی همچون تعلیف خارج از ظرفیت مراتع و حتی تعلیف جنگلها، شكار و غیره با آینده ای نا مطمئن به حیات خود ادامه می‌دهد.

بدون شك حفاظت و مدیریت زیستگاههای پرنده با توجه به روند سریع تخریب محیط زیست الزامی بوده و انجام آن بدون همكاری و همیاری مؤثر ساكنین این مناطق امكان پذیر نمی‌باشد.امید است كه این مطالعه مقدمه ای باشد برای حفاظت بهینه از زیستگاههای این پرنده كمیاب.

در این تحقیق سعی شده است كه پس از آشنائی با پراكنش پرنده،خصوصیات زیستگاهی، عادات و رفتار، روش مطالعه و عملیت میدانی و نیز الگویی جهت برآورد جمعیت گونه ارائه شود.

1-2- پیشینه مطالعاتی

1-2-1- پیشینه مطالعاتی در قفقاز:

قدیمی‌ترین مطالعات مربوط به سیاه خروس توسط Lorenz در سال 1887 و Noska در سال 1895 انجام یافته است. ولی  Averin از سال 1935 تا 1938 پرنده را بطور دقیق مورد مطالعه قرار داده و زیستگاههای سیاه خروس را بطور كلی در سرتاسر مناطق میشكنسكی تا قفقاز علیا و سفلی بررسی نموده است. این مطالعات شامل پراكنش، مشخصات زیستگاه، زیست‌جای، جمعیت، اتولوژی، زادآوری، تغذیه و زمستان‌گذرانی پرنده می‌باشد.

Densentive و Gladikov در سال 1952 در مورد ساختمان اجتماعی و رفتار پرنده، مقاله ارائه نموده‌اند. در سال 1971 آ.ای.خان محمداف در كتاب ماكیان (ترجمه احمد حاجی زاده لیل آبادی) بخشی از كتاب را به سیاه خروس قفقازی اختصاص داده است؛ كه شامل پراكنش پرنده در جمهوری آذربایجان و بیولوژی پرنده می‌باشد. این مطالعه بخاطر نزدیك بودن زیستگاههای دو سوی ارس از اهمیت فوق‌العاده ای برخوردار می‌باشد.آخرین مقاله‌ای كه بدست آمد، مربوط به مطالعات دو نفر از پرنده شناسان روسی بنامهای potapov و pablova بود كه در سال 1977 ارائه نموده‌اند كه بیشتر شامل مشخصات زیستگاه رفتار پرنده، تغذیه و سازمان اجتماعی آن می‌باشد.

1-2-2- پیشینه مطالعاتی در ایران:

قدیمی‌ترین گزارش مشاهده سیاه خروس در اواخر سال 1349 توسط آقای امان‌الله خاذن – بخشدار وقت كلیبر- می‌باشد.ایشان طی نامه‌ای وجود پرنده بزرگ سیاهی را در مناطق كوهستانی كلیبر به استانداری اعلام می‌نمایند. در تیرماه سال 1350 آقای سیفعلی شهسواری‌نیا – مدیركل وقت محیط زیست آ.شرقی – از منطقه بازدید كرد و موفق به دیدن چند قطعه سیاه خروس گردید. سپس كارشناسان مختلفی چون D.A.Scatt در آذرماه سال 1350، قهرمانی در سال 1350، جمشید منصوری در سال 1353 و 1354 از منطقه بازدید و به‌طور كلی دكتر اسكات، جمعیت سیاه خروس موجود در منطقه حفاظت شده ارسباران را بین 250-200 قطعه برآورد می‌نماید.

F.B.Argyle – مشاور پرنده‌ شناسی سازمان – در 29/01/1356 در راس تیم اعزامی از سازمان مركزی از دره كلن و دوغرون و محدوده روستاهای خریل، مزگر، بالان و بهروز بازدید نموده كه نتیجه آن گزارشی از مناطق مورد بازدید می‌باشد كه شامل شناسائی زیستگاههای مورد بازدید و زیست‌جای پرنده می‌باشد.

جامع‌ترین مطالعه انجام یافته توسط تیم اعزامی از سازمان مركزی در تاریخ مهرماه 1362 تحت عنوان " پروژه تعیین ضوابط احیا نسل سیاه خروس " از طرح تحقیقات حیات‌وحش كشور می‌باشد كه بخش اول آن شامل گزارش بررسی تركیب و ساختمان پوشش گیاهی زیستگاه سیاه‌خروس می‌باشد كه توسط هنریك مجنونیان و جمشید منصوری از سازمان مركزی و بهرام زهراد از دانشگاه شهید بهشتی، تهیه شده است.این بخش شامل درجه اهمیت گونه‌ای، خصوصیات فیزیكی منطقه، تركیب و ساختمان پوشش گیاهی است.

آخرین مطالعه تحت عنوان " بررسی وضعیت گونه‌های نادر گیاهی و جانوری"  توسط حمید امیربهبودی از طریق مركز پژوهشهای علمی و صنعتی ایران- تبریز در سال 1374 صورت گرفته است. این مطالعه شامل رده بندی، مشخصات زیستی و اكولوژیكی، پراكنش و مشخصات زیستگاهی، عوامل موثر در كاهش جمعیت، شناسائی زیستگاههای خارج از محدوده حفاظت شده ارسباران و پیشنهادات مدیریت زیستگاه می باشد.

1-3- پراكنش

1-3-1- پراكنش جهانی:

جمعیت موجود این پرنده در كوهستانهای آلپ در كمربندی به ارتفاع 1500 تا 3000 متر از سطح دریا در قفقاز و قفقاز سفلی پراكنده می‌باشد.

سیاه خروس را در حوزه پشخا (قفقاز غربی) تا حوزه سامور (داغستان) در تمام اوقات می‌توان مشاهده كرد.پرنده در شیبهای جنوبی مناطق حاشیه قفقاز بزرگ حضور دارد.

تارفنسكی قفقاز جنوبی تا كاختیان یعنی تقسیم المیاه‌ پور و آلازان در قفقاز سفلی، از كوههای گوریسكی تا مناطق قره‌ باغ و بطور كلی در سرتاسر مناطق میشكنسكی تا قفقاز علیا و سفلی وجود دارد.

سیاه خروس قفقازی در كشورهای ذیل، در زیستگاههای ازهم‌ گسیخته‌ای به وسعت 12200 كیلومتر مربع و به تعداد 68000 تا 84300 قطعه، به شرح زیر حضور دارد:

الف- ارمنستان در 600 كیلومترمربع، به تعداد 300 تا 500 قطعه

ب- گرجستان در 60000 كیلومترمربع، به تعداد 40000 تا 50000 قطعه

پ- روسیه در 4000 كیلومترمربع، به تعداد 25000 تا 30000 قطعه

ت- تركیه در 600 كیلومترمربع، به تعداد 1000 تا 1500 قطعه

ث- جمهوری آذربایجان در 700 كیلومترمربع، به تعداد 1500 تا 2000 قطعه

ج- ایران در 300 كیلومترمربع، به تعداد 200 تا 300 قطعه

در حقیقت زیستگاههای سیاه‌خروس كشور 4/2% از زیستگاههای جهانی پرنده و جمعیت موجود در كشور، شامل حداكثر 35/0% از جمعیت جهانی پرنده می‌گردد.

مناطق پراكنش سیاه خروس قفقازی در جهان

1-3-2- پراكنش در تركیه:

از كشور تركیه یك گزارش در قسمت محدودی از مناطق ساحلی دریای سیاه توسط (USSR) (ost) در درست می‌باشد. گزارش دیگر مربوط به (Novanov 1951) می‌باشد كه سیاه خروس را در نواحی آژدارا و لاسین گزارش می‌نماید. همچنین Ardahan tarim il mudurlugu اشاره می‌كند كه dag horuzu (خروس كوهی یا همان سیاه خروس) در منطقه Kuzeydog مشاهده شده‌است.با این حال طی مراجعه جناب آقای مهندس محمدرضا مسعود - كارشناس حیات وحش اداره كل محیط زیست استان آ.شرقی- به دانشكده علوم پایه دانشگاه غازی آنكارا در تابستان 1377 و صحبت با اساتید مربوطه، مدركی دال بر وجود سیاه خروس در تركیه پیدا نكرده‌اند. مضافا اینكه آقای دكتر ناظرعدل در تیرماه سال 1380، ضمن سفر به تركیه طی مذاكره‌ای كه با اساتید دانشكده كشاورزی دانشگاه آنكارا داشتند، فرمودند كه سیاه خروس را در تركیه نمی‌شناسند. در هر حال سیاه خروس در چك لیست پرندگان تركیه وجود ندارد.

قیمت فایل فقط 4,900 تومان

برچسب ها : تجمع‌گاه (لك) , منطقه امن كلن , سیاه خروس قفقازی