سنجش خلاقیت دانشجویان كارشناسی سه رشته علوم تربیتی، مشاوره و راهنمایی و روان‌شناسی

دسته: روانشناسی و علوم تربیتی
بازدید: 111 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 240 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 267

خلاقیت به عنوان یك نیاز عالیه بشری در تمام ابعاد زندگی او مطرح است و عبارت است از ، تحولات دامنه دار و جهشی در فكر و اندیشه انسان ، به طوریكه حائز یك توانائی در تركیب عوامل قبلی به طرق جدید باشد را شامل می شود خلاقیت همچون عدالت ؛ دموكراسی و آزادی برای افراد مختلف دارای معانی مختلف می باشد ولی یك عامل مشترك در تمام خلاقیتها این است كه خلاقیت همیش

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

سنجش خلاقیت دانشجویان كارشناسی سه رشته علوم تربیتی، مشاوره و راهنمایی و روان‌شناسی

  « فهرست مطالب »

عنوان                                                                                صفحه

چكیده ---------------------------------------------------- د

فهرست مطالب----------------------------------------------- ه

فهرست جداول --------------------------------------------- ط

فهرست نمودارها -------------------------------------------- ل

--

 فصل اول : طرح كلی پژوهش----------------------------------- 1

دعای هنرمند------------------------------------------------ 2

مقدمه----------------------------------------------------- 3

بیان مسئله ------------------------------------------------- 6

ضرورت و اهمیت حرکت به سوی خلاقیت --------------------------- 8

اهداف تحقیق ---------------------------------------------- 10

فرضیات تحقیق --------------------------------------------- 12

تعریف مفاهیم و واژه ها--------------------------------------- 12

محدودیتهای تحقیق------------------------------------------ 13

خلاصه فصل----------------------------------------------- 15

فصل دوم : سابقه موضوع تحقیق  ------------------------------- 16

مقدمه---------------------------------------------------- 17

ساختار مغز و عملکرد آن-------------------------------------- 18

تعاریف خلاقیت :-------------------------------------------- 25

1 . نگرشهای خاستگاهی :-------------------------------------- 26

2 . نگرشهای فرایندی :---------------------------------------- 27

رابطه هوش و خلاقیت ---------------------------------------- 31

فرایند خلاقیت :--------------------------------------------- 36

          مراحل والاس ---------------------------------------- 37

          مراحل اسبورن --------------------------------------- 39

          مراحل تورنس ---------------------------------------- 41

نظریه های خلاقیت :------------------------------------------ 42

1.  نظریه های جهان باستان------------------------------------ 42

2. نظریه های جدید فلسفی ------------------------------------- 44

3. نظریه های روان شناسی  ----------------------------------- 45

4. روانکاوی جدید ------------------------------------------- 46

خصوصیات افراد خلاق --------------------------------------- 49

نیازهای افراد خلاق ------------------------------------------ 56

عوامل موثر در خلاقیت---------------------------------------- 58

          هوش ---------------------------------------------- 59

          ویژگیهای شخصیتی------------------------------------ 61

          خانواده--------------------------------------------- 63

          مدرسه و دانشگاه و نقش آن در خلاقیت --------------------- 65

نقش انگیزه های درونی و بیرونی در خلاقیت------------------------ 69

تاثیرات عوامل خاص بر خلاقیت :--------------------------------- 70

          سن ----------------------------------------------- 70

          جنس----------------------------------------------- 71

          ارزشها و فشارهای اجتماعی ----------------------------- 71

          تحصیلات-------------------------------------------- 72

          نقش کوشش در خلاقیت--------------------------------- 72

شرایط محیطی مطلوب برای خلاقیت ------------------------------ 73

تكنیكهای خلاقیت و نو آوری------------------------------------ 74

        یورش فكری------------------------------------------- 75

      مدل سینكتیكس ----------------------------------------- 77

      تكنیك دلفی ... ------------------------------------------ 78

آموزش خلاقیت -------------------------------------------- 87

 الف : آموزش و پرورش عمومی خلاقیت--------------------------- 87

         آموزش خلاقیت در جهان -------------------------------- 88

  ب : آموزش خلاقیت در كودكان و دانش آموزان -------------------- 89

     نكات قابل توجه در آموزش خلاقیت به فراگیران------------------- 93

    آنچه مربی برای پرورش فكر خلاق باید انجام دهد  ----------------- 96

    محتوای درسی فراگیر و ارتباط آن با خلاقیت  --------------------- 99

اصول اساسی در پرورش خلاقیت ------------------------------ 107

عوامل موثر در پرورش خلاقیت -------------------------------- 108

نقش امنیت و آزادی روانی در خلاقیت --------------------------- 113

خلاقیت و حل مسئله ---------------------------------------- 115

خلاقیت و پیشرفت تحصیلی  ----------------------------------- 117

خلاقیت و هنر --------------------------------------------- 118

خلاقیت و توسعه اقتصادی ------------------------------------ 121

اثر محرک عاطفی در خلاقیت ---------------------------------- 122

شرایط لازم جهت استفاده حداکثر از قدرت تصور در خلاقیت ----------- 126

موانع خلاقیت --------------------------------------------- 128

عامل شانس در کاوش در مسیر خلاقیت -------------------------- 127

با تصور خلاق می توان روابط شخصی را بهبود بخشید--------------- 139

سوابق پژوهش در ایران ------------------------------------- 141

سوابق پژوهش در خارج ------------------------------------- 143

نتیجه گیری و جمع بندی فصل دوم------------------------------ 147

فصل سوم : روش اجرای پژوهش------------------------------ 150

روش تحقیق---------------------------------------------- 151

روش گرد آوری اطلاعات------------------------------------- 152

ابزار گردآوری اطلاعات ------------------------------------- 152

جامعه آماری---------------------------------------------- 152

تعداد و روش نمونه گیری ------------------------------------ 153

نمره گذاری آزمون ----------------------------------------- 154

نحوه تبدیل نمره خام به نمره استاندارد --------------------------- 154

اعتبار آزمون---------------------------------------------- 155

روش استخراج مصاحبه كتبی ---------------------------------- 155

اساس تئوریكی پرسشنامه و مصاحبه كتبی ------------------------ 156

روشهای آماری-------------------------------------------- 156

خلاصه فصل---------------------------------------------- 158

--

فصل چهارم :یافته های پژوهش و تجزیه و تحلیل آنها --------------- 159

مقدمه--------------------------------------------------- 160

تجزیه یافته های پژوهش ------------------------------------- 161

تحلیل یافته های پژوهش-------------------------------------- 205

خلاصه فصل --------------------------------------------- 208

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات -------------------------- 209

نتیجه گیری----------------------------------------------- 210

پیشنهادات------------------------------------------------ 212

منابع --------------------------------------------------- 214

پیوستها ------------------------------------------------- 221

  « فهرست جداول»

عنوان                                                                              صفحه

جدول 1-2 عوامل و عناصر خلاقیت ------------------------------ 59

جدول 1-3 پنج دامنه توضیح نمرات استاندارد ---------------------- 154

جدول 1-4 فراوانی و درصد فراوانی خلاقیت افراد سه گروه شركت كننده در پرسشنامه CREE          161

جدول 2-4 پاسخ افراد سه گروه مشاوره، مدیریت آموزشی و روان‌شناسی به سوال 1 مصاحبه كتبی     162

جدول 3-4 پیشایندی سوال یك مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد ------ 164

جدول 4-4 آزمون خی دو سوال یك مصاحبه كتبی ------------------ 164

جدول 5-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال (1-2) مصاحبه كتبی-------- 165

جدول 6-4 پیشایندی سوال (1-2) مصاحبه كتبی  و میزان خلاقیت افراد---- 166

جدول 7-4 آزمون خی دوی سوال 1-2 مصاحبه كتبی----------------- 166

جدول 8-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 2-2 مصاحبه كتبی--------- 167

جدول 9-4 پیشایندی سوال 2-2 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد------ 169

جدول 10-4 آزمون فی دو سوال 2-2 مصاحبه كتبی------------------ 169

جدول 11-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 1-3 مصاحبه كتبی-------- 169

جدول 12-4 پیشایندی سوال 1-3 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 171

جدول 13-4 آزمون فی دو سوال 1-3 مصاحبه كتبی------------------ 171

جدول 14-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 2-3 مصاحبه كتبی-------- 171

جدول 15-4 پیشایندی سوال 2-3 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 173

جدول 16-4 آزمون فی دو سوال 2-3 مصاحبه كتبی------------------ 173

جدول 17-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 1-4 مصاحبه كتبی-------- 173

جدول 18-4 پیشایندی سوال‌ها مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد ------ 175

جدول 19-4 آزمون خی دوی سوال 1-4 مصاحبه كتبی---------------- 175

جدول 20-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 2-4 مصاحبه كتبی-------- 175

جدول 21-4 پیشایندی سوال 2-4 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 177

جدول 22-4 آزمون خی دو سوال 2-4 مصاحبه كتبی----------------- 177

جدول 23-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 1-5 مصاحبه كتبی-------- 177

جدول 24-4 پیشایندی سوال 1-5 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 179

جدول 25-4 آزمون خی دوی سوال 1-5 مصاحبه كتبی---------------- 179

جدول 26-4 پاسه سه گروه آزمودنی به سوال 2-5 مصاحبه كتبی-------- 179

جدول 27-4 پیشایندی سوال 2-5 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 181

جدول 28-4 آزمون خی دو سوال 2-5 مصاحبه كتبی----------------- 181

جدول 29-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 1-6 مصاحبه كتبی ------- 181

جدول 30-4 پیشایندی سوال 1-6 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 183

جدول 31-4 آزمون خی دو سوال 1-6 مصاحبه كتبی----------------- 183

جدول 32-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 2-6 مصاحبه كتبی-------- 184

جدول 33-4 پیشایندی سوال 2-6 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد----- 185

جدول 34-4 آزمون خی دو سوال 2-6 مصاحبه كتبی----------------- 185

جدول 35-4 پاسخ سه گروه آزمودنی به سوال 7 مصاحبه كتبی---------- 186

جدول 36-4 پیشایندی سوا 7 مصاحبه كتبی و میزان خلاقیت افراد-------- 188

جدول 37-4 آزمون خی دو سوال 7 مصاحبه كتبی------------------- 188

جدول 38-4 پاسخ سه گروه آزمودنی سوال 1-8 مصاحبه كتبی---------- 188

جدول 39-4 پاسخ سه گروه آزمودنی سوال 2-8 مصاحبه كتبی --------- 190

جدول 40-4 پاسخ افراد سه گروه آزمودنی به سوال 9 مصاحبه كتبی------ 191

جدول 41-4 وضعیت افراد از نظر جنس شركت كنندگان در پرسشنامه CREE مصاحبه کتبی    192

جدول 42-4 پیشایندی جنس افراد سه گروه آزمودنی و میزان خلاقیت آنان-- 193

جدول 43-4 آزمون خی دوی جنس افراد شركت كننده و میزان خلاقیت آنان- 193

جدول 44-4 وضعیت سنی افراد شركت كننده در پرسشنامه CREE و مصاحبه كتبی      194

جدول 45-4 پیشایندی سن افراد سه گروه آزمودنی و میزان خلاقیت آنان--- 196

جدول 46-4 آزمون كروكسال دالیس سن افراد شركت كننده و میزان خلاقیت آنان----- 196

جدول 47-4 وضعیت رشته تحصیلی افراد شركت كننده در پرسشنامه CREE و مصاحبه كتبی  197

جدول 48-4 پیشایندی رشته تحصیلی افراد سه گروه آزمودنی و میزان خلاقیت آنان       198

جدول 49-4 آزمون خی دو رشته تحصیلی افراد و میزان خلاقیت آنان----- 198

جدول 50-4 وضعیت معدل افراد شركت كننده در پرسشنامه CREE و مصاحبه كتبی     199

جدول 51-4 پیشایندی معدل افراد سه گروه آزمودنی و میزان خلاقیت آنان-- 201

جدول 52-4 آزمون كروكسال والیس معدل افراد شركت كننده و میزان خلاقیت آنان       201

  « فهرست نمودارها»

عنوان                                                                                 صفحه

نمودار 1-2 محل تقاطع خلاقیت (در عوامل موثر در خلاقیت)------------- 58

نمودار 2-2 عمل مطلوب یادگیری زتروی--------------------------- 67

نمودار 1-4 فراوانی میزان خلاقیت افراد در سه رشته مختلف مشاوره، روان‌شناسی و مدیریت آزمودنی و استفاده از پرسشنامه CREE نشان می‌دهد. -------------------------- 161

نمودار 2-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته به سوال 1 مصاحبه كتبی را نشان می‌دهد.      163

نمودار 3-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 1-2 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   165

نمودار 4-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 2-2 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   168

نمودار 5-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 1-3 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   170

نمودار 6-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 2-3 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   172

نمودار 7-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 1-4 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   174

نمودار 8-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 2-4 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   176

نمودار 9-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 1-5 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.   178

نمودار 10-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 2-5 مصاحبه كتبی نشان می‌دهد.          180

نمودار 11-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 1-6 مصاحبه كتبی را به طور كمی نشان می‌دهد.----------------------------------------------------- 182

نمودار 12-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 2-6 مصاحبه كتبی را به طور كیفی نشان می‌دهد.----------------------------------------------------- 184

نمودار 13-4 فراوانی پاسخ افراد سه رشته مختلف را به سوال 7 مصاحبه كتبی را به طور كیفی نشان می‌دهد.   186

نمودار 14-4 وضعیت جنس افراد شركت كننده از سه رشته مختلف را در پرسشنامه CREE نشان می‌دهد.     192

نمودار 15-4 وضعیت سنی افراد شركت كننده از سه رشته مختلف را در پرسشنامه CREE نشان می‌دهد.      195

نمودار 16-4 فراوانی افراد شركت كننده در هر كدام از رشته‌ها در پرسشنامه CREE را نشان می‌دهد.          197

نمودار 17-4 معدل افراد شركت كننده در پرسشنامه CREE و مصاحبه كتبی در سه رشته مختلف را به طور كلی نشان می‌دهد. ------------------------------------------ 200

نمودار 18-4 معدل افراد دارای خلاقیت بالا را در سه گروه آزمودنی به طور كلی نشان می‌دهد. 202

نمودار 19-4 معدل افراد دارای خلاقیت متوسط را در سه گروه آزمودنی به طور كلی نشان می‌دهد.      203

نمودار 20-4 معدل افراد دارای خلاقیت پایین را در سه گروه آزمودنی به طور كلی نشان می‌دهد.         203

نمودار 21-4 آزمون ضریب هم بستگی پیرسون كه پراکندگی معدل در برابر نمرات استاندارد خلاقیت سه گروه آزمون را نشان می‌دهد. ----------------------------------- 204

فصل اول

طرح کلی پژوهش

مقدمه :

خلاقیت به عنوان یك نیاز عالیه بشری در تمام ابعاد زندگی او مطرح است و عبارت است از ، تحولات دامنه دار و جهشی در فكر و اندیشه انسان ، به طوریكه حائز یك توانائی در تركیب عوامل قبلی به طرق جدید باشد را شامل می شود . خلاقیت همچون عدالت ؛ دموكراسی و آزادی برای افراد مختلف دارای معانی مختلف می باشد ولی یك عامل مشترك در تمام خلاقیتها این است كه خلاقیت همیشه عبارت است از : «پرداختن به عوامل جدیدی كه عامل خلاقیت در آنها موجود بوده و بعنوان مجموع میراث فرهنگی عمل می كند ولی آنچه كه تازه است تركیب این عوامل در الگوی جدید است» (آقائی فیشانی، 1377ص ; 16).

 تحقیق در مورد خلاقیت ، از زمان گالتون 1869شروع شد كه در مورد نوابغ شروع به مطالعه نمود . و جنبه های منشی  و وراثتی آنرا مد نظر قرار داد . ولی آغاز واقعی آن به پژوهشهای خلاقیت گیلفورد در سال 1950كه او را پدر و بانی تحقیقات ، در زمینه خلاقیت شناخته اند، باید دانست كه عوامل مختلف خلاقیت را از طریق تجزیه عوامل بررسی كرد. برای گیلفورد و همكارانش ، خلاقیت و حل مسئله در واقع پدیده های بسیار مشابهی می باشند كه در هر دو مورد فرد مجبور است در رفتار خود كار یا عملی راكه حداقل برای خودش تازه است ، را انجام دهد . یعنی در مورد مسئله های جدید یا در مقابل موقعیتی جدید، پاسخی جدید بوجود آورد  (آرلت ، 1359ص:2 ).

هر وقت كه كلمه خلاقیت را می شنویم بی اراده به یاد كار ها و آثار برجسته هنرمندان واندیشمندان می افتیم . لیكن باید به خاطر داشته باشیم كه همواره لازمه خلاقیت نبوغ نیست. زیرا هر كس در كارهای روز مره خود ، ممكن است خلاقیت از خود نشان دهد منتهی خلاقیت بعضی بیشتر است و بعضی كمتر ، مثلا"كسی كه در خانه دستگاهی كه قبلا"ندیده است را تعمیر می كند،كد بانوئی كه غذای جدید خوشمزه ای را می پزد یا دانش آموزی كه شیوهای جدید برای درس خواندن ابداع می كند و باصرف وقت كمتر ، نتیجه بهتری بدست می آورد ، همگی از قدرت خلاقیت خود استفاده کرده اند ( آقائی فیشانی ، 1377 ، ص : 19 ) .

در سالهای اخیر خلاقیت یکی از محورهای مورد بحث در محیطهائی چون آموزش و پرورش و دانشگاه می باشد . همچنین به این نکته توجه شده است که روند آموزش برای فراگیر باید روندی پویا باشد . فراگیر خود فعالانه در امر آموزش شرکت کند . تفکر کند و ایده های بکر ارائه نماید ابراز ایده هائی که هم مربوط و هم غیر معمول باشد و دیدن آنچه ورای طبیعت کنونی نهفته است محصول تفکر خلاق است . مسئله مهم در مورد خلاقیت فراگیر این است که وی گیرنده صرف نباشد بلکه باید بتواند آنچه را که خود می آموزد دوباره باهم ترکیب کند و محصول نوئی را بوجود آورد .

رشد خلاقیت به عوامل متعدد فردی چون (هوش ، ویژگیهای شخصیتی ،...) و اجتماعی ( خانواده ، مدرسه ، تجربه و... ) بستگی دارد . هر یک از عوامل ذکر شده می تواند در پرورش خلاقیت موثر باشد ولی رشد خلاقیت می تواند به میزان قابل توجهی تحت تاثیر آموزش در محیطهائی مانند مدرسه و دانشگاه باشد چون فرد زمان لازم را در اختیار دارد تا در بسیاری از موارد آموخته های تئوری خود را بارها و بارها تجربه کند و از بکار گیری آموخته هایش در زندگی بهره مند گردد . و مهمتر از همه اینکه با شیوه فکر کردن برای حل مسائل خود در زندگی آشنا می شود که اساس تفکر خلاق را تشکیل می دهد . با توجه به اهمیت بحث تحقیق حاضر به بررسی جایگاه خلاقیت در محیط دانشگاهی می پردازد . باتوجه به اینکه چنین تحقیقی در سطح دانشگاه مشاهده نشده است و با توجه به اینکه خلاقیت محدود به دوره سنی خاصی نیست .

در ضمن تحقیق ابتدا به سنجش خلاقیت دانشجویان در سه رشته روانشناسی ، مدیریت آموزشی و مشاوره و راهنمائی می پردازیم و سپس به این سوال جواب می دهیم که آیا دوره تحصیل دانشگاهی فرد در رشد خلاقیت او تاثیر داشته است یا خیر ؟  

  بیان مسئله :

از ویژگیهای بارز انسان و محور اساسی حیات او قدرت اند یشه اوست. انسان در طول زندگی خویش هرگز از تفكر و اندیشه فارغ نبوده و با نیروی تفكر صحیح، تصمیم گرفته و توانسته است به حل مسائل و مشكلات بپردازد . و به رشد و تعالی نائل آید . بنابراین تمام مو فقیتها و پیشرفتهای انسان در گرو اندیشه بارور و پویاست . از پیچیده ترین و عالیترین جلوه های اندیشه انسان تفكر خلاق است كه درباره آن نظرات مختلفی وجود دارد . رایجترین تعریف محققان از خلاقیت عبارت از :"ایجاد طرحی جدید و متناسب". خلاقیت دارای عناصر تشكیل دهنده ای است:

 عنصر اول ، قلمرو مهارتهاست كه مربوط به استعداد آموزش و تجربه در یك زمینه خاص است . و به مواد اولیه كار محسوب می شود . زیرا برای اینكه افراد دریك حوزه خاص خلاق گردند باید دارای مهارت لازم درآن زمینه باشند .

عنصر دوم ، مهارتهایی تفكر خلاق است . همه افراد از ویژگیهای مختلفی برخوردارند كه باعث می شود آنها بتوانند قلمرو مهارتهای خود را در راه جدید بكار اندازند . این ویژگیها و مهارتها را میتوان با آموزش و تجربه گسترش داد .

عنصر سوم ، انگیزه است . انگیزه میل به كار به خاطر همان كار است . اصولا"انگیزه زمانی ایجاد می شود كه شخص كار را جالب ، جذاب و رضایت بخش ببیند . و به انجام آن علاقه مند گردد . برای ظهور و تقویت خلاقیت در افراد باید محل تقاطع این سه عنصر مشخص گردد . زیرا این محل تقاطع ، تركیب پرقدرتی است كه شخص را به سوی خلاقیت سوق می دهد (آقائی فیشانی 1377)

 رشد و توسعه خلاقیت ، وابسته به عوامل مختلف فردی، اجتماعی مانند : هوش ، خانواده و ویژگیهای شخصیتی و ... وغلبه بر موانع مختلف فردی و اجتماعی مانند ترس از شكست، قوانین محدود آن مستلزم پرورش آن است . تورنس[1] معتقد است كه جامعه برای بقا نیازمند است كه ، قدرت خلاق افراد خود  را توسعه و مورد استفاده قرار دهد . خلاقیت بشر مهمترین اسلحه اوست و با آن می تواند فشارهای روحی ناشی از زندگی روزانه و ناشی از امور فوق العاده را از بین ببرد. بنابراین با آموزش صحیح افراد می توان توان بالقوه آنان برای خلاقیت را بالا برد .(آقائی فیشانی،1377)

یکی از مراکز بسیار موثر در آموزش تفکر خلاق برای افراد جامعه محیطهای آموزش و پرورش و بخصوص محیط دانشگاهی می باشد . دانشگاه در بسیاری از موارد نقطه شروع ورود افراد به فعالیتهای اجتماعی است . توانا سازی فرد از نظر فردی و اجتماعی و از نظر ایجاد و گسترش دانش و تربیت متخصصان که بتواند صلاحیتهای علمی و مهارتهای عملی لازم را برای انجام وظائف خود در جامعه دارا باشند از نتایج و اهداف آموزشهای دانشگاهی است. ورود فرد در هر بخش از امور جامعه و موفقیتش ، با طرز تفکر او در نحوه انجام کار ارتباط تنگاتنگ دارد . تفکر خلاق فرد را یاری می دهد تا با توجه به موقعیت و شرایط کاری که در آن واقع شده راه حلهای متعدد و مختلف انجام کار و حل مشکلات بیابد . رسیدن به چنین هدفی نیازمند آموزش خلاقیت است . از مناسبترین مراکز موجود ،  محیطهای آموزشی از جمله دانشگاه می باشد . تحقیق حاضر به بررسی خلاقیت و فرایند آن از جنبه های مختلف پرداخته و میزان خلاقیت افراد در سه رشته دانشگاهی را می سنجد .  

سوال اصلی در این تحقیق این است كه آیا تحصیلات دانشگاهی در رشد خلاقیت دانشجویان كارشناسی در سه رشته مشاوره ، روانشناسی و مدیریت آموزشی تاثیر داشته است یا نه ؟ .

اهمیت و ضرورت تحقیق :

نوآوریها هیچگاه نتیجه كار وکوشش و تفكر یك یا چند انسان با استعداد و نابغه نیستند، بلكه حاصل جمع مشاركت هزاران و حتی دهها هزار نفرند كه در زمینه خاصی ، فعالیت خاصی را بعمل می آورند . و در التقاط و تجمع نتایج كار دیگران در همان حوزه تعیین كننده پیشرفت است . عدم تغییر و تحول رامی توان نماینگر انحطاط تدریجی دانست .

خلاقیت زمانی پا به عرصه وجود می گذارد كه ، فرد یا افرادی ، سطح دانش زمان خود را در باره پدیده های طبیعی و یا خود انسان كافی ندانسته و خود را ناچار به بهره گیری از طیف وسیع توانائیها ببیند . تا فرا رسیدن آن برهه از زمان كه دیگر جستجوگری در جستجوی راههای تكمیل فنون باقی نماند ، و یا آن لحظه كه تحقیق برای ازدیاد سطح تولیدات صنعتی به توفیقاتی دست یافته و ضرورت جهاد ملی در راه دستیابی به خود كفائی و خود یابی در جامعه بین المللی، با اهمیت تلقی شود ، پیكار خستگی ناپذیر كه در نهایت به نوآوری و تحول می انجامد ادامه خواهد داشت و پایانی بر آن متصور نیست .

نوع بشر هنوز درگیر نوعی تنازع بقاست . كه عمل سر نوشت ساز در آن ، پیشرفت و تغییر و تحول در صنایع و فنون است و هر گونه وقفه ای در این زمینه نتیجه های جز شكست به بار نمی آورد .

حضرت سلیمان می فرماید:

«جایی كه دوراندیشی نیست موجبات نابودی مردمان فراهم است ».

نوآوری و خلاقیت دست كم برای جامعه سه فایده دارد: آن باعث افزایش رشد اقتصادی می شود ، بهره وری را بالا می برد و باعث بوجود آمدن تكنولوژی ، كالاها و خدمات جدید می گردد (استونر و فریمن ، پارسائیان و اعرابی ، 1375 ) .

 اندره برژ (1968) خاطر نشان می كند كه ، وقتی یاد نگرفته ایم خودمان را اداره كنیم بدون شك برایمان آسان تر است كه اجازه دهیم دیگران ما را رهبری كنند تا اینكه بخواهیم خودمان خویشتن را اداره كنیم .نیروی ابتكار كه در بچه های كوچك به وفور دیده می شود وقتی اجازه ظهور و بروز نمی یابد ، به زودی از بین می رود و تاسف بیشتر اینجاست كه مخصوصا" همین ابتكار است كه بیشترین خدمت را در دنیا می تواند انجام دهد . در همین جاست كه بسیاری از بزرگسالان هم حتی وقتی موضوع بر سر انتخاب تفریحات و مشغولیات غیر جدی باشد به نظر می رسد كه شدیدا" دچار تنگنا شده اند.(نلر، مسدد،1369)

در حالیكه در نیم قرن گذشته در سراسر جهان ، جنبه های گوناگون خلاقیت به نحوی گسترده و با شتابی باور نكردنی مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته و نتایج آن به شكل وسیعی در عمل در حوزه های مختلف حیات بشر مورد استفاده قرار گرفته است توجهی كه در كشور ما به آن معطوف بوده به روشنی ناچیز بوده است با وجود معدود كوششهای قابل تحسین ، این موضوع در سازمانهای بخش دولتی و خصوصی ،آموزشی،  دانشگاهی و پژوهشی ،كه می توان آنها را در این زمینه توانا ، واجد شرایط ، دارای آگاهی كافی از اهمیت مسئله و حتی رسما" دارای مسئولیت در ارتقاء همه بخشهای علمی ، از جمله این حوزه حیاتی دانش ، دانست؛  صادق بوده است.

تحقیق حاضر نیز ، با توجه به ضرورت و لزوم توجه گسترده تاثیرآموزش بر خلاقیت، به بررسی اثرات تحصیلات دانشگاهی بر میزان رشد خلاقیت در سطح دانشجویی ، پرداخته است كه امید است به نتایج قابل توجهی در این زمینه دست یابد.

اهداف تحقیق :

خلاقیت گستره وسیعی از مسائل روزانه تا پیشرفتهای مهم تاریخی در علوم ، ادبیات ، هنر را در بر می گیرد بر خلاف نظر عمومی ، هر فرد با توانائیهای شناختی معمولی ، با مقداری تلاش می تواند از خود خلاقیت به خرج دهد . بررسی اجزاء خلاقیت نشان می دهد كه خلاقیت یك ویژگی ثابت شخصیتی نیست كه بدون هیچ تغییر و تحولی در وجود انسان نهفته باشد بلكه از جمله مواردی است كه كاملا"تحت تاثیر عوامل و یا موانعی تقویت ، تضعیف و یا حتی نابود می شود .

بعضی شرایط زمینه های ظهور و گسترس خلاقیت را فراهم می كند . در حالیكه بعضی موقعیتها  رشته های خلاقیت را در وجود آدمی خشك می كند .

محققان معتقدند كه ، همه انسانها در دوره كودكی از استعداد خلاق برخوردارند . لیكن عدم وجود محیط مناسب و بی توجهی و عدم تقویت این توانائی مانع ظهور آن می گردد . برای هر جامعه ای وجود افراد خلاق اهمیت زیادی دارد، زیرا جوامع در دوره انتقال و تغییر نیازمند راه حلهای خلاق ، یرای مسائل حال و آینده هستند.

توین بی معتقد است ، اگر جامعه نتواند از موهبت خلاقیت حداكثر استفاده را بكند و بد تر از آن ، اگر این توانائی را سركوب كند ، انسان دیگر از خلق ذاتی اش یعنی اشرف مخلوقات بودن محروم می شود. زیرا در آن صورت كم ثمرترین عضو حیات است. همین دلیل كافی است كه جامعه برای تعلیم و تربیت افراد خلاق اولویت قائل شود. با توجه به مدت زمان زیادی كه بچه ها در مدرسه می گذرانند می توان گفت تجربه های مدرسه نقش اساسی در تحقق خلاقیت آنها در آینده دارد . لكن تحقیقات نشان می دهد افراد برجسته بندرت از مدرسه و معلمان بعنوان عامل موثر مهمی در رشد توانائیها و خلاقیتشان یاد نمودند.

 آنها برنامه درسی پوچ كه خلاقیت در آن جائی ندارد را مهمترین عامل در عدم موفقیت مدرسه دانسته اند . علت شكست مدرسه تا حد زیادی به تعلیم و تربیت هم شكل و یكنواخت مربوط می شود . این در حالی است كه هر كدام از بچه ها كاملا" از یكدیگر متفاوت اند . 

توین بی معتقد است كه ایجاد فرصت برای پرورش خلاقیت برای هر جامعه به منزله مرگ و زندگی است. بدین سبب اغلب جوامع مدتهاست برای شناسائی افراد خلاق و استفاده از شیوه های آموزشی خلاق به برنامه ریزی جدی پرداخته اند (حسینی،1378).

در جامعه ما، علی رغم داشتن نیرو های مستعد ، توانائیهای خلاق هرز می رود . و علت آن ، نا مشخص بودن جایگاه خلاقیت و فقدان بستر رشد آن است . در حالیكه در جامعه رو به رشد و توسعه ما نیز توجه به این مسئله نقش حیاتی دارد. زیرا برای نائل شدن به پیشرفتهای اجتماعی ، قتصادی ، فرهنگی و آموزشی به افراد مستعد و خلاق نیازمند هستیم . بنابراین به تحقیقات وسیعی درباره خلاقیت ، ماهیت آن ، راههای پرورش و توسعه آن نیاز داریم .

بررسی خلاقیت از جنبه های مختلف که عوامل و موانع رشد آن و تکنیکهای آموزش آن در اولویت است.

سنجش خلاقیت دانشجویان در سه رشته روان شناسی ، مدیریت آموزشی و مشاوره دانشگاه شهید بهشتی و تعیین میزان تاثیرگذاری تحصیلات دانشگاهی بر روی خلاقیت دانشجویان در دو جنس دختران و پسران از اهداف این تحقیق است تا ، برآوردی از میزان تاثیرگذاری این دوره تحصیلی بررشد خلاقیت آنان بدست آوریم . امید است که گامی در جهت توجه بیش از پیش به جایگاه و اهمیت خلاقیت در مراکز آموزشی و به تبع آن در سطح جامعه باشد . 

فرضیه اصلی :

رشد خلاقیت با دوره تحصیل دانشگاهی فرد در ارتباط است .

فرضیات فرعی :

ویژگیهای شخصی فرد ( سن ، جنس ) با رشد خلاقیت در ارتباط است .

رشد خلاقیت با رشته تحصیلی فرد در ارتباط است .

نمره خلاقیت بالا با نمره معدل بالا در هر کدام از رشته ها در ارتباط است .

 تعریف مفاهیم و واژه های اساسی :

خلاقیت : فرایند ذهنی است كه شخص را به حل مسئله ، ایده ها ، تصورات ، فرمهای ذهنی ، تئوریها و محصولاتی كه منحصر به فرد و جدید هستند رهنمون می سازد . (خان زاده ،1358، ص :10) .

ورنون خلاقیت را به این صورت تعریف می کند : خلاقیت توانائی شخص در ایجاد ایده ها و نظریه ها ، بینشها یا اشیاء جدید و نو ، بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه هاست که بوسیله متخصصان به عنوان پدیدهای ابتکاری و از لحاظ علمی ، زیباشناسی ، فن آوری و اجتماعی با ارزش تلقی می گردد . ( حسینی ، 1378 ، ص : 40 )

خلاقیت فرایندی جهت تولید یک چیز ، یک عقیده یا شکل و ترتیب جدیدی از عناصر قدیمی است . اختراع ممکن است به صورت ابداع یک اثر یا ذوق و یا حل بعضی از مشکلات باشد . ( میر افضل ، 1371 ص:259 )

خلاقیت فرایندی است که نتیجه یک اثر شخصی است و توسط گروهی اجتماعی در یک برهه زمانی بعنوان چیزی مفید و ارضاءکننده پذیرفته می شود ( بودو ، خانزاده ، 1358).

با توجه به تعاریف فوق ، در این تحقیق ، مقصود ما از خلاقیت آن ویژگی است که با تست سنجیده می شود . و بر اساس تعداد پاسخهای درستی که افراد به پرسشنامه می دهند اندازه گیری و سنجیده می شود .  

دانشجو : فردی است كه در هر سال تحصیلی به منظور اخذ مدرك تحصیلی مورد تائید وزارت فرهنگ و آموزش عالی در یكی از مراكز آموزش عالی ثبت نام كرده و در آن ترم مشغول به تحصیل باشد.( سالنامه آماری 1375).

 تست cree : پرسشنامه cree یک آزمون نیمه نهان مربوط به خلاقیت آفرینشگری است ومی تواند برای شناسائی خلاقیت بالقوه افراد بکار رود . در این آزمون 145 سوال وجود دارد وهر سوال پرسشی را از آزمودنی درباره خود او مطرح می کند . اگر جواب آزمودنی « بلی » باشد در پاسخنامه در خانه بلی در جلوی همان شماره ضربدر می زند و اگر جوابش « خیر » باشد در خانه خیر و اگر در مورد آن سوال بی تفاوت باشد یا جوابش نا معلوم باشد در خانه « ؟ »در پاسخنامه ضربدر می زند. نمره فرد برابر تعداد دفعاتی است که جوابهای او درست منطبق با جوابهائی است که افراد خلاق پاسخ می دهند .  این پرسشنامه توسط تی . جی. میلن جر از دانشگاه کارولینای شمالی تهیه و به وسیله ابوالفضل کرمی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی ترجمه شده است .

محدودیتهای پژوهش:

1- عمده‌ترین محدودیت این پژوهش مشكل دسترسی به آزمودنیها بود. از آنجا كه جامعه آماری ما ترمهای 8 تا 5 را شامل می‌شدند. دانشجویان ترم 8 و برخی اوقات ترم 7 مدت زمان بسیار كوتاهی را در دانشگاه بودند و در موقع حضور به دلیل (كمبود وقتشان و یا دلایل دیگر) از پاسخ دادن به سوالات امتناع می‌كردند.

به طوریكه جامعه آماری ما كه طبق جدول مورگان 195 نفر بودند با كسر این تعداد و تعدادی از رشته‌های دیگر كه حاضر به همكاری نشدند با مشورت اساتید طبق جدول مورگان به حدود 125 نفر تقلیل پیدا كرد و تنها این تعداد حاضر به همكاری با پژوهشگر شده‌اند.

2- محدودیت دیگر عدم همكاری اساتید كلاسهای رشته مشاوره، مدیریت آموزشی و روان‌شناسی بود كه چون هفته‌های آخر تدریس‌شان بود به هیچ وجه در مورد زمان لازم برای تكمیل پرسشنامه حاضر به همكاری نبودند. در نتیجه دسترسی پژوهشگر به تك تك افراد فقط در خارج از محیط كلاس میسر بود كه كار را با مشكل مواجه می‌كرد.

3ـ محدودیت دیگر تعداد زیاد سوالات بسته پرسشنامه GREE بود و بعد از آن به دلیل خستگی این سوالات، سوالات مربوط به مصاحبه كتبی را با كراهت حاضر به پاسخگوئی می شدند.

4ـ محدودیت دیگر جواب محافظه‌كارانه افراد به سوالات بود كه طبق ایده ال پرسشنامه به سوالات جواب دهند نه آنچه در واقع هستند. كه تعداد زیاد افراد می‌تواند چنین مشكلی را (اگر وجود داشته باشد) تعدیل كند البته من چنین مشكلی را مشاهده نكردم ولی افراد مورد مشورت عنوان می‌كردند احتمالاً چنین مواردی وجود دارد. برای به حداقل رساندن چنین احتمالی در پرسشنامه از آزمودنی مشخصات بخصوصی كه فرد را معرفی یا شناسایی كند را طلب نمی‌كردیم.

---

قیمت فایل فقط 6,900 تومان

برچسب ها : سنجش خلاقیت دانشجویان كارشناسی سه رشته علوم تربیتی، مشاوره و راهنمایی و روان‌شناسی , خلاقیت دانشجویان , سنجش خلاقیت , روانکاوی جدید , نیازهای افراد خلاق , خلاقیت و توسعه اقتصادی , عوامل موثر در خلاقیت , اثر محرک عاطفی در خلاقیت , مدل سینكتیكس , شرایط محیطی مطلوب برای خلاقیت , تكنیكهای خلاقیت و نو آوری , طرح توجیهی سنجش خلاقیت دانشجویان كارشناسی سه رشته علوم