تأثیر یاددهی مهارت های اداره و كنترل رفتار به مادران مضطرب دارای كودكان پیش دبستانی مبتلا به گوشه گیری

دسته: روانشناسی و علوم تربیتی
بازدید: 111 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 34 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 28

بدون شك سالهای اول زندگی آدمی‌مهمترین و مؤثرترین سالهای زندگی اوست سالهایی كه در آن شخصیت شكل می‌گیرد بسیاری از خصایص و فضایل نیكو یا صفات و رذایل ناپسند در همین زمان در وجود انسان نقش می‌بندد در چنین سالهای حساسی مادران بعنوان اولین مربی كودك در تربیت و چگونگی رفتارهای او مهمترین نقش را دارا هستند

قیمت فایل فقط 1,900 تومان

تأثیر یاددهی مهارت های اداره و كنترل رفتار به مادران مضطرب دارای كودكان پیش دبستانی مبتلا به گوشه گیری

چكیده

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر یاددهی مهارت‌های اداره و كنترل رفتار بر كاهش اضطراب مادران دارای كودكان مبتلا به گوشه‌گیری- بازداری انجام شده است. جامعه آماری در این تحقیق كلیه كودكان پیش دبستانی مبتلا به گوشه‌گیری- بازداری شهرستان اصفهان و والدین آنها در سال تحصیلی 83 ـ 1382 بوده است . شیوه نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه‌ای انجام گرفت . برای اجرای تحقیق ، از بین مهد كودك‌های شهر اصفهان 2 مهد كودك به صورت تصادفی انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه رفتاری كودكان پیش دبستانی ، كودكان مبتلا به گوشه‌گیری- بازداری مشخص شدند . سپس آزمون اضطراب كتل برای مادران این كودكان اجرا شد . 32 نفر مادران مضطرب به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند . متغیر مستقل ، آزمون مادران بر روی گروه آزمایش اعمال شد . پس از اتمام آموزش مجدداً از دو گروه آزمایش و گواه آزمون اضطراب كتل انجام گرفت .

داده‌های حاصل از این پژوهش با روش تحلیل كواریانس و ضریب همبستگی پیرسون و به وسیله نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفتند . نتایج نشان داد بین گروه تحت آموزش و گروه گواه بعد از ملاحظه آموزشی تفاوت معنی داری (01/0وجود دارد . همچنین نتایج تحقیق نشان داد بین اضطراب مادران و سن آنها تفاوت معنی داری (01/0 وجود ندارد . 

مقدمه

بدون شك سالهای اول زندگی آدمی‌مهمترین و مؤثرترین سالهای زندگی اوست . سالهایی كه در آن شخصیت شكل می‌گیرد . بسیاری از خصایص و فضایل نیكو یا صفات و رذایل ناپسند در همین زمان در وجود انسان نقش می‌بندد . در چنین سالهای حساسی مادران بعنوان اولین مربی كودك در تربیت و چگونگی رفتارهای او مهمترین نقش را دارا هستند . حل مسائل اجتماعی ، قبول پیامدهای بدرفتاری ، بیان عواطف ، واكنش‌های مناسب نسبت به شكست معمولاً قسمتی از خزانه رفتاری یك كودك مبتلا به گوشه‌گیری- بازداری نیستند . به علت نقایصی كه در رفتارهای سازشی ـ اجتماعی این كودكان وجود دارد . مكرراً مشكلاتی را در كلاس و دیگر محیط‌هایی كه آنها باید شركت كنند تجربه می‌كنند . این كودكان ممكن است در آشنا شدن با دیگران ، شروع و خاتمه مكالمات ، شركت در بازیهای مناسب سن ، معذرت خواهی كردن ، مشكل داشته باشند . امكان دارد آنها در موقعیتهای مختلف قادر نباشند احساسات قوی خود مانند قاطعیت و ابراز وجود را نشان دهند . نظریه‌های مختلفی درباره علت گوشه گیری- بازداری وجود دارد . از دیدگاه روانكاوی فرآیندهای نیمه هشیار ، غریزه‌ها ، تجربیات آسیب زای اولیه علت گوشه‌گیری- بازداری است . طبق نظریه رفتارگرایی ، گوشه گیری و كمرویی ، رفتارهای ناسازگارانه‌ای هستند كه فراگرفته شده یا به علت عدم موفقیت در فراگرفتن رفتارهای سازگارانه به وجود آمده اند. از دیدگاه زیست شناختی رفتارهای غیر عادی بوسیله مواد شیمیایی خاصی ، ناهنجاریهای مغزی ، جراحات یا بی نظمی‌كروموزومی ایجاد می‌شوند . در دیگاه جامعه شناختی ـ بوم شناسی ، رفتارهای غیر عادی بوسیله یكسری تعاملات و تبادلات با دیگر افراد به وجود می‌آید .

مادران نسبت به گوشه گیری و كمرویی كودكانشان نگران و مضطرب می‌شوند و سعی می‌كنند كه اینگونه رفتارها را اصلاح كنند . بسیاری از مادران فرزندانشان را به دلیل گوشه گیری و كمرویی و ناسازگاریهایشان سرزنش و تنبیه می‌كنند به این ترتیب آنها اغلب وضع را از آنچه كه هست بدتر می‌كنند .

مطالعات متعدد نشان می‌دهد كه تعداد زیادی از كودكان مبتلا به گوشه گیری و بازداری كودكانی هستند كه با آنها به صورت تحقیرآمیز رفتار شده است . آشفتگی دایمی‌، عصبانیت آنی و تشویش آمیز ناشی از داشتن فرزند گوشه گیر و كمرو مادران را به خشونت وادار می‌كند . برخی مادران ، رفتارهای گوشه گیرانه فرزندشان را تحمل نمی‌كنند بنابراین مسئولیت استرس و ناكامی‌ از تربیت یك كودك گوشه گیر و كمرو می‌تواند رابطه مادر و كودك را كه گاهی از پیش ناپایدار است ، ناپایدارتر كند . (وندرزندن ، ترجمه گنجی ، 1377) . اگر مادران بتوانند به علل نگرانیهای خود در مورد مشكلات كودكانشان پی ببرند ، خیلی راحت تر می‌توانند مشكلات بوجود آمده را حل نمایند . بدون آنكه موجب رنجش خود و فرزندشان شوند .

روشهای درمانی مختلفی برای درمان كودكان مبتلا به گوشه گیری- بازداری وجود دارند. بازی درمانی، رفتار درمانی ، خانواده درمانی ، درمان رفتاری ـ شناختی . بهترین روش درمانی، آموزش تدبیر براساس رفتار درمانی به مادران در برخورد با كودكان مبتلا به گوشه‌گیری- بازداری است. تأكید اصلی روی رفتار به صورتی كه در زمان و مكان حاضر قابل مشاهده است ، می‌باشد . و هدف رفتار درمانی آن است كه رفتار مذبور را در جهت تطابق و سازگاری تغییر دهد (مهریار ، 1369) . با استفاده از تكنیكهای رفتاری مانند پاداشها ، امتیازها ، تحسین و توجه ، سیستم‌های تقویت ژتونی ، قرار داد مشروط و دیگر سیستم‌های انگیزشی به كودكان كمك می‌كنند تا درگیر رفتارهای طبیعی و سازشی شوند . همچنین برای كاهش رفتارهای نامطلوب كودكان ، می‌توان از تكنیكهای رفتاری مانند كاهش پاداشها و امتیازها ، بی توجهی به رفتار كودك و در ناحیه محروم قرار دادن كودك استفاده شود .

آیبرگ [1] و همكارانش (1998) در تحقیقی تأثیر آموزش مادران دارای كودكان مبتلا به مشكلات رفتاری را در كاهش مشكلات رفتاری آنها بررسی كردند . در این تحقیق به والدین چگونگی ایجاد یك ارتباط گرم و صمیمی‌را با كودك ، روشهای تحسین كودك و نادیده گرفتن رفتارهای نامطلوب كودك به والدین آموزش داده شد . همچنین والدین چگونگی شكل گیری رفتار كودك و تغییر رفتار را آموزش دیدند . نتایج تحقیق نشان داد كه مشكلات رفتاری كودكان به طور معنا داری كاهش یافته است . در تحقیق پنكوس [2] و چوئت [3] (2002) تأثیر آموزش مادران دارای كودكان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی بررسی شد . بعد از آموزش مادران گزارش دادند كه اختلال اضطراب جدایی كودكان كاهش یافته و رابطه آنها با كودكشان نزدیك تر و صمیمی‌تر شده است . آناستوپولوس [4] و همكاران (1992) تحقیقی درباره آموزش مادران در برخورد با فرزندانی كه اختلال بیش فعالی همراه با نقص توجه داشتند ، انجام دادند . در این تحقیق 19 مادر كه فرزندان آنها دارای بیش فعالی همراه با نقص توجه بودند از آموزش‌های ویژه استفاده كردند . این آموزش در 9 جلسه برنامه ریزی شده بود و محور آموزش برتخفیف تنیدگی های مادران بر اساس گزارشهایی كه مادران از بهبود وضعیت فرزندانشان داشته اند بوده است . نتایج بدست آمده در مقایسه با گروه گواه تفاوت معناداری را نشان می‌دهد .

مندلونیز³ و همكاران (2001) در تحقیقی تأثیر درمانهای رفتاری ـ شخصیتی در مورد اضطراب ، افسردگی و روشهای مقابله در كودكان سنین مدرسه‌ای (سنین 12 ـ 7) بررسی كردند . در این تحقیق مادران و فرزندشان به طور تصادفی در یكی از سه گروه درمانی قرار گرفتند . گروه درمان مادران و كودك ، گروه درمان مادران ، گروه درمان كودك. نتایج نشان داد كه همه گروههای درمانی مؤثر بوده است ، اما كودكانی كه گروه درمانی مادران و كودك و گروه مادران بودند از روشهای مقابله‌ای بهتری استفاده می‌كردند . تحقیقات فودهند⁴ (1980) در رابطه با كودكان اختلات رفتاری نشان داد كه اختلالات رفتاری در كودكان با الگوهای كلامی مادران رابطه دارد و زمانیكه مادران از كلمات مثبت و پاداشهای شفاهی استفاده می‌كردند ، مشكلات رفتاری كودكان به میزان زیادی كاهش می‌یافت . (نقل از نلسون و ایزرائل ⁵ ، ترجمه منشی طوسی ، 1378) و به دنبال آن اضطراب مادران كمتر می‌شد (راپی⁶ و همكاران، 2005).

در تحقیقی فرگوسن⁷  و همكاران (1999) رابط بین سن مادر و پی آمدهای روان شناختی آن را در سالهای اولیه نوجوانی مورد بررسی قرار دادند . نتایج تحقیق نشان داد كه بچه‌های مادران كم سن و سال 5/1 تا 5/8 بار بیشتر از فرزندان مادران حدود 30 سال در خطر آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند .

با توجه به اهمیت سلامت روانی مادران و تأثیر آن در برخورد آنها با فرزندشان، این پژوهش در جهت نشان دادن تأثیر مهارت های اداره و كنترل رفتار بر كاهش اضطراب مادران دارای كودكان پیش دبستانی دچار گوشه گیری- بازداری به قرار زیر مورد بحث قرار می‌گیرد.

آموزش مهارت های اداره و كنترل رفتاری به مهارت هایی اشاره دارد كه در آن مادران آموزش می بینند تا به گونه ای دیگر با كودك تعامل كنند. آموزش بر این نظر كلی استوار است كه رفتار مشكل دار به طور غیرعمد ایجاد می‎شود و از طریق تعاملات غیرانطباقی مادران در خانه استمرار می یابد. در واقع تحقیقات نشان داده اند كه مادران دارای كودكان دچار گوشه گیری- بازداری درگیر اعمال متعدد ناخواسته ای می‎شوند كه اختلالات اضطرابی را در آنها افزایش می‎دهد و ظهور رفتار جامعه پسند را مانع می‎گردد (پاترسون[5]، 1982) این اعمال، تقویت غیرعمدی و مستقیم رفتار مشكل زا، استفاده مكرر از دستورات و عدم تقویت رفتارهای اجتماع پسند را دربرمی گیرد. آموزش مهارت های اداره و كنترل رفتار مادران الگوهای تعاملات بین مادران و كودك را تغییر می‎دهد به طوری كه به جای رفتارهای اضطرابی و پرخاشگرانه، رفتارهای اجتماع پسند و مناسب در درون خانواده به طور مستقیم افزایش می یابد.

اگر چه روشهای مختلفی برای آموزش مهارت های اداره و كنترل رفتار والدین وجود دارد، اما می‎توان ویژگیهای مشتركی را برای آنها شناسایی كرد. نخست اینكه، درمان اساساً با مادران انجام می‎شود كه از روشهای متعددی در خانه استفاده می كنند. معمولاً مداخله مستقیمی توسط درمانگر برای كودك وجود ندارد. دوم، مادران آموزش می بینند تا رفتارها را به طرق جدید شناسایی، تعریف و مشاهده كنند. برای ارائه پیامدهای تقویت یا تنبیه و ارزیابی اثربخشی برنامه، مشخص كردن دقیق مشكل ضروری است. سوم اینكه، جلسات آموزش و مداخله، اصول یاد گیری اجتماعی و شیوه هایی كه از این اصول پیروی می كنند را شامل می‎شود. از جمله تقویت (مثلاً، استفاده از تحسین اجتماعی و ژتون ها یا امتیازات در قبال رفتار اجتماع پسند) ، تنبیه خفیف (مثلاً ، استفاده از محروم كردن از تقویت، كاستن از امتیازات)، مذاكره و قرارداد وابستگی، چهارم، جلسات برای والدین فرصتی را فراهم می‎كند تا ببینند كه فنون چگونه اجرا می شوند، استفاده از فنون را تمرین و برنامه های اصلاح رفتار را مرور كنند.

هدف آنی برنامه،‌ رشد مهارتهای خاص در مادران است. این هدف معمولاً با تربیت مادران به بهره گیری از مهارت های اداره و كنترل خود در رفتارهای نسبتاً ساده كه می‎توان آنها را به آسانی مشاهده كرد و در شبكه تعاملات تحریك كننده (مثل، تنبیه، تعارض خواسته ها، تعاملات قهری) قرار نمی گیرند. آموزش مهارت های اداره و كنترل رفتار به این فرض استوار است كه به همان اندازه كه مادران كفایت بیشتری كسب می كنند، می‎توان برنامه را برای كودكانی كه دارای رفتارهای مشكل زا هستند و در حوزه های دیگر (مثلاً، رفتار در مهدكودك) مشكل دارند، استفاده كرد (كراتوچویل[6]، موریس²، ترجمه محمدرضا نائینیان و همكاران، 1378، ص 307)

اثربخشی آموزش مهارتهای اداره و كنترل رفتار از نظر سن و شدت بد كاركردی (كازدین³، 1985) حائز اهمیت است. طی چند مطالعه كنترل شده معلوم گردید كه بیش از 200 خانواده كه دارای كودكان اساساً پرخاشگر در سنین 3 تا 12 سال بودند و جهت درمان سرپایی ارجاع شده بودند، در ضمن آموزش والدین شان، بهبودهای بارزی در رفتار كودكان از یك طرف و كاهش اضطراب در مادران از طرف دیگر گزارش شده است. آموزش مدیریت رفتار مادران در تحقیقاتی كه توسط پاترسون، چمبرلین⁴ و رید⁵ 1993، والتر⁶، گیلمور⁷، 2003) انجام شده است نشان داده اند كه به نسبت انواع روان درمانی مبتنی بر خانواده برتری دارند. آموزش مهارت های اداره و كنترل رفتار مادران، رفتارهای فشارآور و اضطراب زا آنان را به سطح رفتار بهنجار همسالانشان كه دارای كاركرد مناسبی هستند رسانده است. (گریست[7] و فورهند 2000). بهبودها اغلب تا یكسال پس از آموزش آشكار هستند و تأثیر كاهش اضطراب مادرانی كه آموزش های مهارت های اداره و كنترل رفتار را دیده اند باعث می‎شود درمان كودكان نافرمان آنان تا 5/4 سال بعد مشهود باشد (بام² و فورهند 2001).

---

جهت دریافت فایل تأثیر یاددهی مهارت های اداره و كنترل رفتار به مادران مضطرب دارای كودكان پیش دبستانی مبتلا به گوشه گیریلطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 1,900 تومان

برچسب ها : مهارت های اداره و كنترل رفتار , اضطراب , كودكان پیش دبستانی , اختلال رفتار , تأثیر یاددهی مهارت های اداره و كنترل رفتار به مادران مضطرب دارای كودكان پیش دبستانی مبتلا به گوشه گیری , دانلود تأثیر یاددهی مهارت های اداره و كنترل رفتار به مادران مضطرب دارای كودكان پیش دبستانی مبتلا به گوشه گیری , روانشناسی , گوشه گیری , یاددهی مهارت های اداره , كنترل رفتار ب