ارزیابی اثربخشی دوره های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش استان خوزستان با استفاده از الگوی کرک پاتریک

دسته: مدیریت
بازدید: 121 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 119 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 53

هدف این پژوهش ارزیابی اثربخشی دوره­های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش استان خوزستان با استفاده از سه سطح الگوی کرک پاتریک است در سطح اول الگو؛ (بازتاب) دو هدف برای بررسی سطح رضایت فراگیران از جنبه های دخیل در دوره اقدام پژوهی مد نظر قرار گرفت 1) بررسی سطح كیفی محتوا و مدیریت دوره و 2) بررسی سطح كیفی مدرس دوره؛ در این سطح با استفاده از فرم ه

قیمت فایل فقط 2,900 تومان

ارزیابی اثربخشی دوره های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش  استان خوزستان با استفاده از الگوی کرک پاتریک

چکیده:

 هدف این پژوهش ارزیابی اثربخشی دوره­های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش استان خوزستان با استفاده از سه سطح الگوی کرک پاتریک است.

در سطح اول الگو؛ (بازتاب) دو هدف برای بررسی سطح رضایت فراگیران از جنبه های دخیل در دوره اقدام پژوهی مد نظر قرار گرفت: 1)  بررسی سطح كیفی محتوا و مدیریت دوره و 2)  بررسی سطح كیفی مدرس دوره؛ در این سطح با استفاده از فرم های مجزا برای هر یك از این دو هدف، داده ها جمع آوری شد. در سطح دوم الگو(یادگیری) ، نیز دو هدف دنبال شد:1)  بررسی سطح یادگیری فراگیران از محتوای دوره اقدام پژوهی (دانش كسب شده)  2)  بررسی سطح كیفی طرح های عملیِ اقدام پژوهیِ فراگیران(مهارت كسب شده) . در سطح سوم الگو (رفتار)  با توجه به یافته جیلی[1] در مورد اثرات شرکت در دوره­های اقدام پژوهی سه متغیر 1) روحیه تغییر پذیری مفید و مؤثر فراگیران (انعطاف پذیری)  2) استفاده از روشهای متنوع تدریس و 3) دانش حرفه ای در زمینه تدریس  در شرکت کنندگان در این دوره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج در سطح اول الگو حاكی از سطح مطلوب محتوا و مدیریت دوره‏ها و مدرس دوره‏ها از دید فراگیران دوره‏ها دارد اما در سطح دوم الگو، ارزیابی از دانش و مهارت فراگیران نشان از سطح مطلوب یادگیری (دانش اقدام پژوهی)  و نیز كیفیت مطلوب طرح های اقدام پژوهی فراگیران(مهارت)  ندارد. در سطح سوم الگو نیز مقایسه دو گروه شركت نموده در دوره های اقدام پژوهی و گروه شركت ننموده در متغیرهای مورد بررسی  نشان داد که بین دو گروه تفاوتی وجود ندارد.

1. مقدمه

نظام ­های آموزشی برای بهبود فعالیت ­های خود نیازمند پژوهش و بررسی مداوم هستند و این امر برای نظام ­آموزشی کشورِ ما که درگیر انبوهی از مسائل و مشکلات است{1} اهمیت بیشتری دارد. در واقع پژوهش یکی از موثرترین ابزارهای موجود برای بهسازی و توسعه نظام­های آموزشی به شمار می­آید{2} که منجر به بررسی مداوم فرایند آموزشی- تربیتی برای اصلاح و بهبود آن می­شود. هدف از پژوهش در تعلیم و تربیت نیز فقط کسب دانش محض نیست، بلکه دانشی است که در عمل هم بتوان از آن استفاده کرد و در بهسازی محیط آموزشی مفید باشد، چنین هدفی را اغلب پژوهش های تربیتی دانشگاهی و مرسوم نتوانسته اند حاصل کنند؛البته این پژوهش ها اطلاعات خوبی در اختیار گذاشته اند که می‏تواند الهام بخش معلمان باشد اما اکثر آنها قابل استفاده مستقیم توسط معلمان در کلاس های درس و محیط مدارس نیستند{3} بنابراین علاوه بر تحقیقات محققان حرفه­ای و دانشگاهی برای بهبود نظامِ آموزشی، لازم است هر یک از افرادی که در نظام آموزشی دست اندرکار فعالیت­های آموزشی می­باشند و به ویژه با فرایند یاددهی- یادگیری سر و کار دارند از روش های گوناگون پژوهش، به ویژه پژوهش های مبتنی بر عمل (اقدام پژوهی) بهره برداری نمایند، این امر در سطح گسترده منجر به بهبود فعالیت ­های نظام آموزشی خواهد شد؛ در پژوهش های مبتنی بر عمل(اقدام پژوهی)، هدف رسیدن به شناخت علمی دربارة مسألة ویژه­ای است که فرد با آن سر و کار دارد و می­توان فرد را به عنوان پژوهشگری در نظر گرفت که تلاش دارد تا از راههای علمی مسائل و مشکلات جاری خود را حل کند {4}

سازمان آموزش و پرورش خوزستان  در چهارچوب سیاست های وزارتخانه متبوع، با هدف تحقق اهداف اقدام پژوهی، در قالب برنامه­های آموزش ضمن خدمت خود، دوره ­های اقدام پژوهی متعددی را طراحی و اجرا نموده است. دوره ­های اقدام پژوهی هم بطور اخص و همه دوره های آموزشی بطور اعم، تنها زمانی می­توانند ارزشمندی خود را توجیه کند که مدارک قابل اطمینان و معتبری را در مورد تأثیرشان بر بهبودِ عملکرد مشارکت­کنندگان و فراگیران عرضه کنند؛ این امر بر جنبة مُهمی از آموزش و ارزیابی آموزشی اشاره دارد که معمولاً از آن به عنوان اثربخشیِ آموزش یا ارزیابی آموزشی یاد می­شود {5} در واقع برای نشان دادن اهمیّت دورة های آموزشی- همان­گونه كه اسرئیل[2](2002) بیان داشته است- نه تنها باید برنامة بهینه‏ای تهیه شود بلکه باید برنامة آموزشی بطور منظم برنامه­ریزی و اجرا شود؛ ضمناً باید نشان داده شود که آیا این دوره ها به اهداف منظور شده می­رسند، عملکرد شغلی را بهبود می­بخشند، منابع را به صورت کاراتر استفاده می کنند و بازده برنامه ارزش و اعتبار هزینه کردن بودجة جاری را دارد یا نه؟ روشها و ابزارهای ارزشیابی در تعیین این امر به ما کمک می­کنند. در واقع"ارزشیابی بازخوردی را ایجاد می کند که با توجه به آن می توان فهمید آموزش های ارائه شده در رسیدن به اهداف مورد نظر اثر بخش بوده اند یا نه؟"{6} با این ذهنیت، در این تحقیق ارزیابی اثربخشی دوره­های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش استان خوزستان با استفاده از یكی از متداولترین الگوهای ارزیابی اثربخشی دوره های آموزشی(الگوی کرک پاتریک) مورد بررسی قرار گرفت.

2. بیان مسأله

در عصر کنونی در کنار تغییرات گسترده در جنبه های مختلف؛ همه سازمانها و از جمله سازمان­های آموزشی در معرض تغییر و تحول­های علمی و فن آوری گسترده ای قرار دارند و دغدغه مدیران این سازمانها هم حرکت موازی با این تغییر و تحولات است، در چنین شرایطی آموزش و بهسازی منابع انسانی، به عنوان یکی از استراتژی های اصلی دستیابی به سرمایه انسانی و سازگاری مثبت با این شرایط متغیر قلمداد می شود{6} آموزش به طور وسیعی جامعه را به سوی اهدافی از قبیل توسعه، مهارت، تغییر و اصلاح رفتار و افزایش صلاحیت هدایت می کند؛ به همین منظور سازمانهای مختلف سالانه هزینه‏های بسیاری را برای آموزش مهارتهای خاص در قالب آموزش­های ضمن خدمت هزینه می‏کنند؛ در قالب این دوره ها هم عمدتاً هدف­هایی از قبیل میزان اطلاعات، دانش، مهارت­ها و قابلیت­های کارکنان پی‏گیری می‏شود و تلاش می شود تا آنان برای ایفای وظایف مشخص خود و قبول مسئولیت­های جدیدتر بیش از پیش آماده­تر و مجهزتر شوند{7}

در کنار اهمیت پرداختن سازمانها به ارائه آموزش، منابع محدود مالی هر سازمان هم ایجاب می­کند یک بررسی دقیق از روند اجرایی و کیفیت آموزش­های ارائه شده به عمل آید تا با توجه به این محدودیت از دوباره کاری­ها و اتلاف منابع انسانی و سایر منابع جلوگیری بعمل آید، این بررسی در قالب ارزیابی از برنامه های آموزشی محقق می شود؛ در واقع ارزشیابی نقطة عطف هر برنامة آموزشی می­باشد و نشان می­دهد که آیا برنامة انجام شده به اهداف از قبل تعیین شده خود دست یافته است یا نه؟ به بیان دیگر ارزشیابی را از آن جهت انجام می­دهند که به این نکته برسند که آیا کار انجام شده بازده مطلوب را داشته و مفید بوده یا خیر؟ {8}

متأسفانه با وجود اهمیت ارزیابی آموزشی در اغلب سازمانها، سهم اندکی از منابع قابل توجه اختصاص یافته به کوشش­های آموزشی به مرحلة ارزیابی اختصاص می­یابد (مک و بولر[3]، به نقل{9}) و در برخی از برنامه­های آموزشی که بسیار خردمندانه، خوب و گران تهیه و طراحی شده اند ارزیابی آنها بسیار مقدماتی و ابتدایی است و یا اصلاً فاقد آن می­باشند (نیچه، به نقل از{10})، در صورتی که ارزیابی می­تواند اطلاعاتی را درباره عواملی مثل: میزان یادگیری حاصل شده ، میزان انتقال مطالب یاد گرفته شده به محیط کار، ویژگی­های دانش آموزان و...  فراهم کند. دونالد کرک پاتریک[4] سه دلیل برای اهمّیت ارزیابی بیان می­کند:

1- توجیه نمودن تصمیم­گیری­ها در مورد تداوم یا پایان یافتن برنامه­های آموزشی

2- بدست آوردن اطلاعاتی در مورد راههای بهبود بخشیدن به برنامه های آینده

3- حفظ برنامه­های آموزشی با نشان دادن میزان کمک آنها به تحقق اهداف سازمان{11} .

در واقع اطلاعات بدست آمده از ارزیابی ها می­تواند عواملی که تأثیر مثبت یا منفی در جریان آموزش را دارند تعیین کند و بعد عواملی که تأثیر مثبت دارند حفظ و عواملی که تأثیر منفی روی آموزش دارند را تغییر دهد {11} و این امر به دلیل آن است که در گذشته، تحقیق روی اثربخشی برنامه­های آموزشی، به پیشبردِ تلاش­هایِ اصلاحی و نتایج مفید منجر شده ­است {12}، بنابراین هیچ برنامه­ای بدون ارزشیابی کامل نیست و مُهر استاندارد نهایی هر برنامة آموزشی ارزشیابیِ اجرای آن برنامه می‏باشد {8} . برای ارزیابیِ آموزشی هم الگوهای مختلف در دهه های اخیر توسط متخصصان مختلف ارائه شده است و این الگوها در زمینه­های مختلف و برای مدت ها استفاده شده­اند؛ در میان مهمترین، به رسمیت شناخته­ شده­ترین و پُر­ استفاده­ترین الگوها، الگوی چهار سطحی کرک پاتریک برای ارزیابی اثربخشی وجود دارد. از نظر كرك پاتریك میزان اثربخشی برنامه‌ها‌ی آموزشی را می‌توان با استفاده از چهار عامل مهم: الف - ارزشیابی عكس‌العمل[5] ب - ارزشیابی یادگیری[6] پ - ارزشیابی رفتار[7] ت - ارزشیابی نتیجه[8]، مورد اندازه­گیری قرارداد.

بیتس[9] (2004) استفادة گستردة سازمان­ها از این الگوی پاتریک را در طول سی سال گذشته به خاطر سه عامل زیر می داند:

1-   این الگو نیازِ متخصصان آموزشی را برای فهمِ نظامدار ارزیابی آموزشی تأمین می­کند.

2-   اطلاعات بدست آمده از این الگو اغلب ارزشمند و توصیفی از آموزش ارائه شده است.

3-   و سومین عامل در کارکردِ بالقوه این الگو در ساده کردن فرایند پیچیدة ارزیابی آموزشی است{13}

در میان انواع دوره­های آموزش ضمن­خدمت در سازمان آموزش و پرورش؛ دوره­های اقدام پژوهی معلمان از جایگاه و منزلت ویژه­ای برخوردار است و این به لحاظ نقش اصلی معلمان در نظام آموزشی است، با توانمند شدن معلمان در زمینه دانش و مهارت اقدام پژوهی آنها می­توانند به­ عنوان پژوهشگرانِ بالقوه؛ برای مشخص کردن موقعیت­های نامعین در رابطه با فعالیت­هایشان، روش علمی را بکار ببرند و فعالیت­های خود را بهبود بخشند {4} .

بنابراین و از آنجایی که برنامة معلم پژوهنده (اقدام پژوهی)، چند سالی است كه به اجرا در آمده، با در نظر گرفتن اهمیت این دوره­ها، وجود ادعاهای متفاوت در مورد اثربخشی آن و نیز عدمِ امكانِ ارائه آموزش مطلوب بدون بررسیِ اثرات آنی و بلند مدت این قبیل آموزشها، این پژوهش به دنبال پاسخ­گویی به این سؤال است که آیا دوره­های اقدام پژوهیِ برگزار شده، اثربخش بوده است یا نه؟

3. چهارچوب نظری پژوهش

1.3. مفهوم ارزیابی

در مورد واژه ارزیابی و ارزشیابی میان صاحبنظران کشورمان اتفاق نظر وجود ندارد؛ ابیلی ارزشیابی را جامع­تر از ارزیابی می داند. دکتر سیف ارزشیابی را جامع­تر از سنجش دانسته و سنجش را جزیی از ارزشیابی می داند. بازرگان دو واژه«ارزشیابی»و «ارزیابی» را مترادف دانسته و معتقد است که درك عمومی از واژه ارزشیابی بیشتر با تقویم كردن جنبه‌های معنوی یك عامل همراه است ولی از نظر تخصصی در علوم تربیتی میان ارزشیابی آموزشی و ارزیابی آ‎موزشی تفاوت وجود ندارد؛ از این رو تفاوت معنایی این دو اصطلاح صرفاً متأثر از درك افراد است و بر مبنای دانش تجربی استوار نیست (به نقل از{10}) لذا در مطالعه حاضر نیز واژه‌های ارزشیابی و ارزیابی به طور مترادف به كار رفته‌اند و هر دو ترجمة كلمه Evaluation می باشند.

بررسی متون ارزیابی برای آگاهی از تعاریف ارائه شده در این زمینه نشان می­دهد که اولین تعریف ارائه شده برای ارزیابی توسط «رالف تایلر[10]» است. و از آن به بعد صاحبنظران به بیان تعاریف و دیدگاههای خود در این زمینه پرداخته­اند که در ادامه به اختصار به ذکر آنها می پردازیم:

«ارزیابی به عنوان فرایندی برای تعیین میزانی که اهداف نظام عملاً تحقق یافته­اند» (تایلر، 1950)، «فراهم سازی اطلاعات برای تصمیم­گیری» (لی جی كرونباخ[11]،، 1969؛ دانیل استافل بیم[12] و همکاران، 1971)، «مقایسة عملکرد براساس ملاک هایی برای وجود اختلاف» (مالكم پرووس[13]، 1971 و ماروین الكین[14]،، 1969) (به نقل از{14})، «فرایند نظامداری از تبدیل داده‌ها به اطلاعات برای اندازه‌گیریِ اثرات آموزش، كمك به تصمیم‌گیری، مستند كردن نتایج برای بهبود و اصلاح برنامه و فراهم كردن روشهایی برای تعیین كیفیّت آموزش» {10}، و نیز «فرایند قضاوت درباره شایستگی، ارزش یا سودمندی برنامه های آموزشی» {15}. فرهنگ روان شناسی آرتوربر(1985) هم ارزیابی را در معنای عام آن تعیین ارزش و یا اهمیّت یک چیز می داند و بطور خاص‏تر ارزیابی را تعیین میزان موفقیت یک برنامه، یک درس و.... در رسیدن به هدفهای اولیه می داند

---

جهت دریافت فایل ارزیابی اثربخشی دوره های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش  استان خوزستان با استفاده از الگوی کرک پاتریک لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 2,900 تومان

برچسب ها : ارزیابی اثربخشی دوره های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش استان خوزستان با استفاده از الگوی کرک پاتریک , دانلود ارزیابی اثربخشی دوره های اقدام پژوهی سازمان آموزش پرورش استان خوزستان با استفاده از الگوی کرک پاتریک , , مدیریت , ارزیابی , اثربخشی , اقدام پژوهی , الگوی پاتریک , آموزش و پرورش