فساد اداری و شیوه‌های کنترل آن

دسته: حقوق
بازدید: 121 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 102 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 29

چكیده در این تحقیق، فساد اداری در مفهوم كلان خود به مجموعة رفتارهای آن دسته از كاركنان بخش عمومی اطلاق می‌شود كه در جهت تامین خواسته‌های فردی خود، عرف و قوانین پذیرفته شده را نادیده می‌گیرند بنابراین فساد اداری طیف گسترده‌ای از رفتارها را شامل می‌شود بدنة اصلی این تحقیق حاصل بررسی گستردة منابع موجود در این زمینه بوده و نیز نتایج تحقیقات میدانی

قیمت فایل فقط 2,900 تومان

فساد اداری و شیوه‌های کنترل آن

چكیده

در این تحقیق، فساد اداری در مفهوم كلان خود به مجموعة رفتارهای آن دسته از كاركنان بخش عمومی اطلاق می‌شود كه در جهت تامین خواسته‌های فردی خود، عرف و قوانین پذیرفته شده را نادیده می‌گیرند. بنابراین فساد اداری طیف گسترده‌ای از رفتارها را شامل می‌شود. بدنة اصلی این تحقیق حاصل بررسی گستردة منابع موجود در این زمینه بوده و نیز نتایج تحقیقات میدانی نگارنده كه در سال جاری انجام پذیرفته در زمینة مهم‌ترین علل و مؤثرترین روشهای كنترل فساد اداری ارائه شده است. در پایان نیز براساس مدل عرضه و تقاضای فساد، روشهایی به منظور كنترل این پدیده ارائه شده است.

مقدمه:

فساد مسأله‌ای است كه در تمام ادوار گریبانگر دستگاه‌ها و سازمانها بوده و هستة ندیشه بسیاری از دانشمندان و متفكران سیاسی را تشكیل می‌داده است. فساد اداری نیز به عنوان یكی از عمومی‌ترین اشكال فساد پدیده‌ای است كه مرزهای زمان و مكان را در نوردیده و با این ویژگی نه به زمان خاصی تعلق دارد و نه مربوط به جامعة خاصی می‌شود.

در واقع می‌توان گفت فساد اداری پدیده‌ای همزاد حكومتا ست. یعنی از زمانی كه فعالیتهای بشر شكل سازمان یافته ومنسجمی به خود گرفت از همان زمان فساد اداری نیز همچون جزء لاینفكی از متن سازمان ظهور كرده است.بنابراین می‌توان فساد را فرزند ناخواستة سازمان تلقی كرد كه درنتیجه تعاملات گوناگون در درون سازمان و نیز به مناسب تعامل میان سازمان و محیط آن به وجود آمده است.

فساد اداری بخش از مجموعه مسایلی است كه سازمانها در دورة عمر خود به ناگزیر آن را تجربه می‌كنند. این مجموعه مسایل به معظلاتی اشاره دار دكه به طور عمده ریشه‌های آن در خارج از سازمان قرار داشته ولی آثار آن سازمانها را متأثر می‌سازد. این معضلات به عنوان چالشهایی كه همواره پیش‌ روی مدیران هستند تلقی می‌شوند كه به دلیل عدم كنترل سازمان بر علل پیدایی آنها، طبیعتاً كنترل آنها نیز بسیار دشوار است؛ به عنوان مثال فساد اداری تا حد زیادی از نظامهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تأثیر می‌پذیرد؛برای مثال بالا بودن نرخ بیكاری، میزان سلطة روابط غیر رسمی و سنتی بر ارتباطات میان افراد، میزان بلوغ نظام سیاسی و... برحجم فساد اداری یك جامعه تاثیر مستقیم می‌گذارد از طرفی فساد اداری به طور مستقیم بر كارایی نظام اداری، مشروعیت نظام سیاسی و مطلوبیت نظام فرهنگی واجتماعی اثرات نابهنجاری خواهد گذارد كه این تعامل باعث ایجاد دوری باطل ومارپیچی نزولی می‌شود كه در نهایت جامعه رابه افول خواهد كشاند؛ از این رو باید با پدیده‌هایی از جنس فساد اداری كه ریشه در زمینه‌های گوناگونی دارند، بان گرشی سیستمی روبه‌رو شد و به تدوین راه‌حلهای جامع اندیشید. در این تحقیق نیز سعی شده است با چنین نگرشی به موضوع نگریسته شود و این رویكرد در تمامی مراحل تحقیق رعایت شده است.

آناتومی فساد:

فساد تا جایی كه به سازمان و فرآیندهای سازمانی مربوط می‌شود، به اجزای سه‌گانة سیاسی، قانونی و اداری قابل تقسیم است.

1 ـ  فساد سیاسی: بنا به تعریفی كلی، فساد سیاسی عبارتست از سوء استفاده از قدرت سیاسی در جهتا هداف شخصی و نامشروع (آقا بخشی، 1496، ص 199.) اصولاً فساد سیاسی و قدرت همزاد یكدیگرند، یعنی تا زمانی كه قدرت وجود نداشته باشد از فساد سیاسی هم اثری نخواهد بود. همانگونه كه روسو اعلام می‌دارد: فساد سیاسی نتیجة حتمی كشمكش و تلاش بر سر كسب قدرت است.( زاهدی، دورة اول، شمارة دوم، ص 237)

2 ـ فساد قانونی: منظور از فساد قانونی، وضع قوانین تبعیض‌آمیز به نفع سیاستمداران قدرتمند و طبقات مورد لطف حكومتا ست. این نوع رفتار كه دراصطلاح به آن فساد قانونی اطلاق می‌شود این باور عمومی را كه فساد فقط شامل اعمالی می‌شود كه مغیر با قانون باش درا رد می‌كند. برای مثال قوانینی كه بدون هیچگونه توجیه اقتصادی و یا اجتماعی انحصار خرید، فروش یا تولید یك محصول را به یك فرد یا گروه از افراد اختصاص می‌دهند، نمونه‌هایی از این نوع فساد است. (حبیبی، 1375، ص 14)

3 ـ فساد اداری: صاحبنظران به مقتضای زاویه‌ای كه برای نگریستن به این پدیده انتخاب كرده‌اند تعریف مختلف و بعضاً مشابهی از فساد اداری ارائه نموده‌اند؛ به عنوان نمونه جیمز اسكات معتقد است فساد اداری به رفتاری اطلاق می‌شود كه ضمن آن فرد به دلیل تحقق منافع خصوصی خود و دستیابی به رفاه بیشتر و یا موقعیت بهتر خارج از چارچوب رسمی وظایف یك نقش دولتی عمل می‌كند. (P.4,1972,C.ssott) تعریفی كه نسبت به سایرتعاریف ترجیح داده می‌شود تعریفی استكه از سوی ساموئل هانتینگتن ارائه شده است كه در اینجا با اندكی اصلاح و بهبود آورده می‌شود وی معتقد است: فساد اداری به مجموعه‌ی رفتارهای آن دسته از كاركنان بخش عمومی اطلاق می‌شود كه در جهت منافع غیر سازمانی، ضوابط و عرف پذیرفته شده رانادیده می‌گیرند (هانتینگتون، 1370، ص ص 91 ـ 90) (كلیتگارد، 1375، ص 35). به عبارت دیگر فساد ابزاری نامشروع برای برآوردن تقاضاهای نامشروع از نظام اداری است. چنانچه بخواهیم فساد را در قالب یك معادله ارائه دهیم این معادله بدین صورت خواهد بود:

فساد= انحصار+ قدرت پنهانكار ـ  پاسخگویی و شفافیت.

انواع فساد اداری:

فساد اداری به وضعیتی در نظام اداری گفته می‌شود كه در اثر تخلفات مكرر و مستمر كاركنان به وجود می‌آید و جنبه‌ای فراگیر دارد كه در نهایت آن را از كارایی و اثربخشی مورد انتظار باز می‌دارد. این تخلفات كه مجموعاً به فساد اداری منجر می‌شود انواع گوناگونی دارند كه رایج‌ترین آنها عبارتند از:

1 ـ فساد مالی كه خود به چندین نوع تقسیم می‌شود:

 ـ  ارتشاء؛

 ـ اختلاش؛

 ـ فساد در خریدهای دولتی از بخش خصوصی؛

 ـ فساد در قراردادهای مقاطعه كاری دولت با پیمانكاران؛

 ـ فساد مالیاتی؛

2 ـ استفاده شخصی از اموال دولتی؛

3 ـ كم‌كاری، گزارش مأموریت كاذب، صرف وقت در اداره برای انجام كارهایی به غیر از وظیفه اصلی،

4 ـ سرقت اموال عمومی از سوی كاركنان؛

5 ـ اسراف و تبذیر؛

6 ـ ترجیح روابط بر ضوابط؛

7 ـ فساد در شناسایی و مبارزه با قانون شكنی؛ (تساهل و تسامح نسبت به فساد)

8 ـ فساد در ارایة كالا و خدمات دولتی؛

9 ـ فساد در صدور مجوز برای فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی؛

10 ـ فساد استخدامی: (عدم رعایت ضوابط و معیارهای شایستگی در گزینش، انتخاب و ارتقای افراد در سازمان.)

علل ظهور و گسترش فساد اداری:

ظهور فساد اداری مستلزم وجود شرایط خاصی است و علاوه ریشه‌ها و عوامل تسهیل كننده‌ای دار دكه به‌طور خلاصه در زیر بررسی می‌شوند.

1 ـ شرایط اساسی برای ظهور فساد اداری:

الف) تمایل: تمایل به ارتكاب تخلف در ذهن عامل آن قرار دارد. تمایل می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد كه درادامة بحث به آنها خواهیم پرداخت؛ اینكه این عوامل از درون فرد نشأت بگیرد یا از محیط، چندان تفاوتی در نتیجه به‌وجود نمی‌آورد.

ب) فرصت: برای مبادرت به فساد اداری باید علاوه برتمایل، فرصت مناسب نیز وجود داشته باشد. چنین فرصتی ممكن است در پی طراحی و تدابیر بلندمدت پیش بیاید و یا ناشی از تصادف باشد. چنانچه تمایل و فرصت اقدام به فساد وجود داشته باشد فساد متولد خواهد شد و در صورت مهیا بودن سایر شرایط رشد خواهد كرد.

(PP.1 ـ 20,1993, jones)

2 ـ ریشه‌های اصلی فساد اداری:

الف) ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی: شاید مهمترین عوامل فساد، مسایل فرهنگی و عقیدتی باشد. فرهنگ عمومی جامعه،‌ارزشها و هنجارهای حاكم بر افراد و اجتماع و عقاید و باورهای مردم نقش محوری در این زمینه دارد. مادی‌گرایی، فردی گرایی، مصرف‌زدگی، كاهش قبح تخلفات در سازمان و جامعه و مهمتر از همه ضعف ایمان ووجدان كاری از مهمترین ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی فساد اداری هستند.

ب) ریشه‌های اقتصادی: عدم ثبات اقتصادی، تورم لجام گسیخته، ركود، كاهش درآمدها و قدرت خرید مردم، عدم عدالت اقتصادی و اجتماعی، توزیع نامناسب امكانات و تسهیلات در جامعه و امثال این موارد از عمده‌ترین ریشه‌های اقتصادی فساد اداری به شمار می‌آیند.

3 ـ  عوامل تسهیل كننده:

الف) عوامل سیاسی: عدم استقلال كامل قوة قضائیه، نفوذ قوة مجریه بر آن و بر دستگاههای نظارت و بازرسی، فشار گروه‌های ذی‌نفوذ درداخل و خارج سازمان، فساد مدیران عالی‌رتبه، جوسازی و غوغاسالاری، توصیه برای در امان ماندن مدیران مختلف از مجازاتها و تساهل و تسامح نسبت به موارد مشاهده شده از عوامل سیاسی تسهیل كننده جریان فساد تلقی می‌شوند.

ب) عوامل ادرای: تشكیلات و ساختار اداری غیركارآمد، حجیم و نامتناسب با اهداف و وظایف، پیچیدگی قوانین و مقررات و تعداد بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های اداری، مدیران غیر مؤثر، فقدان نظام شایسته سالاری، وجود تبعیضات در استخدام، انتصاب و ارتقای افراد،نارسایی درنظام حقوق و دستمزد، نظام پاداش و تنبیه و بویژه نظام نظارت و ارزشیابی، ترجیح اهداف گروهی به اهداف سازمانی و ناآگاهی ارباب رجوع به فرایندهای اداری و حقوق خود از عوامل اداری تسهیل كننده فساد اداری هستند. (نجاری، 1378) با توضیحی كه دربارة ریشه‌ها، شرایط و عوامل تسهیل كننده فساد اداری ارائه شد اینك می‌توان از عمده‌ترین علل متداول در پیدایش و گسترش فساد اداری نام برد.

جهت دریافت فایل فساد اداری و شیوه‌های کنترل آن لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 2,900 تومان

برچسب ها : فساد اداری و شیوه‌های کنترل آن , فساد اداری , آناتومی فساد , انواع فساد اداری , علل ظهور و گسترش فساد اداری , شرایط اساسی برای ظهور فساد اداری , ریشه‌های اصلی فساد اداری , عوامل تسهیل كننده فساد اداری , پیامدهای فساد اداری , روشهای كنترل فساد اداری , جغرافیایی فساد اداری , دانلود فساد اداری و شیوه‌های کنترل آن