حقوق بشردوستانه در خصوص سلاحهای کشتار جمعی

دسته: حقوق
بازدید: 58 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 37 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 49

حقوق بشردوستانه در خصوص سلاحهای کشتار جمعی در 49صفحه در قالب فایل ورد قابل ویرایش

قیمت فایل فقط 3,900 تومان

 حقوق بشردوستانه در خصوص سلاحهای کشتار جمعی

مبحث اول:

مفهوم جنگ از دیدگاه حقوق بین الملل :

جنگ و توسل به زور:

جنگ یكی از جلوه های بارز «توسل به زور» است. فرهنگ اصطلاحات حقوق بین الملل توسل به زور را به دو صورت مضیق و موسع تعریف كرده است.

توسل به زور در مفهوم نخست، عبارت است از هرگونه عمل قهرآمیزی كه نتوان آن را اقدامی نظامی قلمداد نمود. اما در مفهوم دوم، كلیه تدابیر و عملیات نظامی، از جمله جنگ را شامل میشود.

تعریف جنگ:

«جنگ یك پدیده آسیب شناسی اجتماعی و عامل تغییر شكل سیاسی است كه میتوان آن را از لحاظ تاریخی،سیاسی، اقتصادی، نظامی، جامعه شناسی و غیره مورد مطالعه و برسی قرار داد».

- این نوع ملاحظات از دیدگاه حقوقدانی كه نظرش باید معطوف و محدود به مفهوم حقوقی جنگ باشد، مورد توجه نیست.

در حقوق بین الملل، جنگ شیوه اجبار همراه با اعمال قدرت و زور است كه میتوان آن را از نظر حقوقی چنین تعریف نمود: جنگ به عنوان «ابزار سیاست ملی»، مجموعه عملیات و اقدامات قهرآمیز مسلحانهای است كه در چهارچوب مناسبات كشورها (دو یا چند كشور) روی میدهد و موجب اجرای قواعد خاصی در كل مناسبات آنها با یكدیگر و همچنین با كشورهای ثالث میشود. در این جهت، حداقل یكی از طرفین مخاصمه در صدد تحمیل نقطا نظرهای سیاسی خویش بر دیگری است. به این ترتیب، عملیات قهرآمیز مسلحانه وسیله و هدف تحمیل اراده مهاجم میباشد. از تعریف ارائه شده میتوان چنین نتیجه گرفت كه مفهوم حقوقی جنگ شامل چهار عنصر یا ركن اساسی است: عنصر تشكیلاتی و سازمانی (كشورها)، عنصر مادی (اعمال قدرت مسلحانه)، عنصر معنوی یا روانشناسی (قصد و نیت جنگ) و سرانجام هدفدار بودن جنگ (منافع و مصالح ملی).

عناصر سازنده مفهوم حقوقی جنگ :

عنصر تشكیلاتی و سازمان (ارگانیك):

یكی از عناصر اساسی سازنده مفهوم جنگ، عنصر تشكیلاتی و سازمانی یعنی «كشورها» می

باشد. جنگ مستلزم نبرد نیروهای مسلح كشورها با یكدیگر است؛ از این رو، جنگ به عنوان نوعی رابطه كشور با كشور تلقی میشود.

این عقیده مخصوصا از سوی «ژان ژاك روسو» در كتاب «قرارداد اجتماعی» (1762) ابراز شده است: «جنگ به هیچوجه رابطه انسان با انسان نیست؛ بلكه رابطه كشور با كشور است كه در آن افراد، نه به عنوان انسان و یا حتی به عنوان تبعه، بلكه به مثابه شهروندان و مدافعان و تنها بر حسب تصادف و اتفاق با یكدیگر دشمن شدهاند«.

نتیجتا جنگ داخلی –حداقل تا ومانی كه مسئله «شناسائی به عنوان متخاصم»- پیش نیامده باشد- جنگ به مفهوم خاص كلمه نیست.

رد منازعات داخلی، علی الاصول قواعد حقوق داخلی حاكم است؛ با این حال، عهدنامه های 1949 ژنو و پروتكلهای الحاقی آنها در 1977، اجرای برخی قواعد حقوق جنگ را كه دیدگاه هائی بشردوستانه دارند، برای جنگهای داخلی كه در قلمرو كشورهای متعاهد بروز میكند، پذیرفته اند. بعدا در مورد این عهدنامه ها گفتگو خواهیم كرد.

عنصر مادی (اعمال قدرت مسلحانه):

عنصر دیگر جنگ، عنصر مادی ایست و آن اعمال قدرت یا خشونت مسلحانه واقعی و عملی میباشد. به عبارت دیگر. جنگ همواره با عملیات و اقدامات قهرآمیز مسلحانه ای همراه است كه توسط نیروهای مسلح كشورهای متخاصم و تحت فرماندهی، اقتدار و مسئولیت آنها صورت می گیرد. «بدون استفاده از نیروی اسلحه، جنگ معنی و مفهوم حقوقی ندارد. اصطلاح «جنگ سرد» كه حالات گوناگون برخوردهای عقیدتی میان شرق و غرب را پس از جنگ جهانی دوم نشان میدهد، فاقد مفهوم جنگ است. حقوق بین الملل مشخص نمی كند كه عملیات قهرآمیز مسلحانه باید در چه سطحی باشد تا جنگ تلقی شود؛ ولی بطور كلی و از حیث حقوقی، جنگ زمانی آغاز میشود كه توسل مؤثر و واقعی با اسلحه صورت گرفته باشد. جنگ با آتش بس ( كه متاركه موقت یا دائمی جنگ را موجب می شود) خاتمه نمی پذیرد . آتش بس پایان عملیات جنگی است نه پایان خود جنگ . پایان قطعی جنگ هنگامی است كه با انعقاد معاهده ای صلح میان متخاصمان برقرار باشد.

عنصر معنوی یا روانشناسی ( قصد و نیت جنگ) :

«عنصر سوم جنگ، عنصری معنوی یا روانشناسی است و آن اراده قطعی یكی از طرفین متخاصم است؛ زیرا جنگ بدون قصد و نیت، معنی و مفهومی ندارد. در كنفرانسهای لاهه (1970)، كشورهای امضا كننده معاهدات، اعلام صریح اراده را جهت مبادرت به جنگ ضروری دانستند. طبق عهدنامه سوم مربوط به شروع مخاصمات مورخ 18 اكتبر 1907، جنگ قانونا زمانی آغاز میشود كه اخطار صریح قبلی به صورت اعلامیه جنگ بدون قید و شرط تلقی میشود، صورت گرفته باشد. هرگاه یكی از كشورهای متعاهد عهدنامه سوم، مخاصمات را بدون اعلام قبلی آغاز كند. از تعهدات خود عدول كرده و مرتكب جرم بین المللی شده است. الزام به اعلام قبلی جنگ یك قاعده قراردادی نیست كه فقط نسبت به متعاهدان مجری باشد؛ بلكه یك اصل شناخته شده عرفی است كه عمومیت جهانی دارد. بنابراین، شركت كنندگان در مذاكرات لاهه، قاعده جدیدی وضع نكردند و تنها قاعده عرفی موجود را مدون ساختند. این قاعده در گذشته در جوامع یونانی، رومی و در قرن وسطی نیز وجود داشته است».

هدفدار بودن جنگ (منافع و مصالح ملی):

عنصر چهارم جنگ، مشخص بودن جهت و غایت جنگ است. یعنی كشور آغازگر جنگ هدفی معین و نهائی دارد كه همواره در صدد پیگیری و نیل به آن است. این هدف معمولا تحمیل یا قبولاندن یك نقطه نظر سیاسی و یا به عبارت روشن تر یك منظور و هدف ملی میباشد. در واقع، كشور مهاجم مدعی است جنگی كه آغاز كرده براساس «منافع و مصالح ملی» بوده است. اما اینكه «منافع و مصالح ملی» كدام است و بر چه پایه ای استوار میباشد، از مباحث علوم سیاسی و خارج از حوصله این مقاله است.

طرفداران مكتب حقوق عینی از جمله «ژرژسل» با در نظر داشتن همین عنصر از تعریف، جنگ را «توسل به نیروی مادی بمنظور تغییر دادن نظامهای حكومتی در جامعه بین المللی»-6- میدانند.

بهرحال، هنگامی كه جنگ فاقد خصیصه ملی باشد و به عنوان «ابزار سیاست ملی» تلقی نگردد، دیگر واجد مفهوم خاص خود نیست. فرشا عملیات نظامی معروف به «عملیات پلیسی» را كه در اساسنامه برخی سازمانهای بینالمللی از جمله سازمان ملل متحد پیش بینی شده است، نمی توان جنگ نامید.

حقوق بشر دوستانه

اصطلاح حقوق بشر دوستانه یا به تعبیر دیگر حقوق الانسانیه،از جمله اصطلاحات جدیدی است كه طی قرون اخیر وارد ادبیات حقوق بین الملل شده و طی چند كنفرانس و نشست در قالب كنوانسیونها و قراردادهایی مورد اقبال و اجماع جامعه بین الملل واقع گردیده و در حوزه حقوق بین الملل عمومی تعریف شده است .

موضوع حقوق بشر دوستانه در زمان جنگ و مخاصمات و درگیریها بین اقوام و مناطق مختلف جامعه بشری بمنظور پیشگیری از آسیبهای غیر متعارف و استعمال سلاحهای غیر مجاز و بر خوردهای خشونت آمیز با غیر نظامیان ـ اسیران ـ مردم عادی ـ مجروحان ـ بیماران و آسیب دیدگان و جهات مشابه دیگر مطرح می شود [به گونه ای كه بعضاً مرادف با حقوق مخاصمات یا حقوق در جنگ تلقی می گردد.]

موضوعی كه بارها به واسطه زیاده خواهی و عقده گشایی ها و لشكر كشی ها و خصومتها نادیده انگاشته شده و كرامت انسانی و صیانت ذات جامعه بشری را در مذبح اراده یكجانبه قدرتهای سلطه گر قربانی می كند .

وضع و انشاء حقوق و قواعد و مقررات بشر دوستانه در واقع واكنشی است مثبت و اعتراض آمیز به رویه خشونت بار و قاعده شكنانه در طول جنگها و درگیریها و مخاصمات جامعه بشری.

جایگاه حقوق بشر دوستانه در دوران معاصر:

امروزه حقوق بشردوستانه صرفاً مرادف با حقوق مخاصمات مسلحانه نیست و تطورو تحول و تكامل یافته تر شده است.

حقوق بشر دوستانه رفته رفته از موضوع قربانیان مربوط به جنگها و اقدامات غیر قانونی در جنگها،استفاده از سلاحهای غیر متعارف اعم از اتمی ـ میكروبی ـ شیمیایی ـ رفتار غیر انسانی با اسراء و مجروحان و مصدومان در جنگها،پرهیز از توسل به زور و استفاده از سلاحهای كشتار جمعی و ده ها عنوان مشابه دیگر به تلاش های انسان دوستانه در كوران بلایا و حوادث و سوانح طبیعی و غیر طبیعی ـ خشونتهای انسانی و حوادث بیولوژیكی ـ حوادث قومی و نژادی و فرقه ای ـ ناهنجاری ها و نابسامانی ها ـ تخریب محیط زیست و دهها مورد دیگر نیز تسری می یابد ـ اگر چه ممكنست همه این موارد بعنوان حقوق بشر دوستانه تلقی نشود اما عنوان اقدام بشر دوستانه قطعاً بر آن مترتب خواهد بود و بی تردید در برابر این قبیل مسائل و مصائب و حوادث و بلایای طبیعی و غیر طبیعی التزام به استانداردهای متعارف ضروری می نماید .

اكنون پس ازقریب به حدود140 سال حقوق بشردوستانه دوران تكاملی پرفراز و فرودی را پشت سر گذاشته و به مجموعه ای از پروتكل ها و قواعد و قوانین واصول و مقررات واعلامیه ها وكنوانسیونها و شاخه های حقوقی اطلاق می گردد كه ضامن جلوگیری ازخشونت و ناجوانمردی هایی است كه ممكنست درخلال خصومتها و جدالهای طرفین متخاصم ایجاد شود.

امروزه كمیته ها و نهادها و مؤسسات گوناگونی از جمله كمیته بین الملل صلیب سرخ و هلال احمر مسئولیت توسعه و ترویج این مهم را در سراسر جهان بر عهده دارند. هر قدر بشر به سمت عقلانیت پیش رود و میزان آگاهی و تفكر انسان بیشتر شود و دورنمای تاریخ در پس تجربه های انباشته حال وگذشته نمایان تر گردد تمایل به صیانت كیان و كرامت انسان افزونتر خواهد گشت و جدای از اقلیت فزون طلب زیاده خواه،قاطبه مردم تمایل به عدم خصومت و جدال و خونریزی و خشونت پیدا خواهند كرد و حتی بر فرض وقوع این پدیده اضطراری ناخوشایند به التزام به شرافت و كرامت انسانی پای خواهند فشرد مضاف بر این،دوران معاصر ویژگی برخورداری از نهادهای بین المللی را نیز داراست كه این نهادها به منظور حفظ صلح و امنیت بین المللی و جلوگیری از اتخاذ تصمیمات و اقدامات نامطلوب و جنگ افروزانه تأسیس شده اند كه در صورت التزام به كاركرد وجودی خویش ـ می توانند مثمرثمر واقع شوند .

قواعد اساسی حقوق بین‌الملل بشر‌دوستانه:

الف‌) رفتار انسانی و بدون تبعیض با كسانی كه مشاركت مستقیم در جنگ ندارند؛ بر این اساس اشخاصی كه درگیری را ترك كرده و كسانی كه مشاركت مستقیم در درگیری ندارند حق دارند كه حیات و تمامیّت جسمی و روحی شان مورد احترام قرار گیرد. آنها در هر شرایطی باید مورد احترام واقع شده و با آنها بدون هیچ گونه تبعیضی بصورت انسانی رفتار شود.

ب) ممنوعیت كشتن یا زخمی كردن دستگیر شدگان در جنگ; بر این اساس كشتن یا زخمی كردن دشمنی كه در جنگ اسیر شده و یا به مشاركت خود در جنگ پایان داده است ممنوع می‌باشد.

ج) احترام، كمك و حفاظت از نظامیان و غیر نظامیان دستگیر شده، بنابر این رزمندگان و غیر نظامیان دستگیر شده كه در اختیار یك طرف مخاصمه هستند حق دارند كه حیات، حیثیّت، حقوق شخصی و اعتقادات‌شان مورد احترام واقع شود. از آنها باید در برابر كلیه اعمال خشونت بار و انتقام‌جویانه حفاظت شود و آنها حق دارند با خانواده‌هایشان ارتباط بر قرار كرده و كمك‌های امدادی دریافت كنند.

د) جمع‌آوری مجروحان و بیماران و حمایت از آنان و تأسیسات و پرسنل حمل و نقل، پزشكی و... بر اساس این قاعده مجروحان و بیماران باید توسط آن طرف مخاصمه كه آنها را در اختیار دارد جمع آوری شده و مورد مراقبت قرار گیرند این حمایت همچنین شامل پرسنل، تأسیسات، حمل و نقل و تجهیزات پزشكی هم می‌شود. نشان صلیب سرخ یا هلال احمر ]یاكریستال سرخ[ علامت چنین حمایتی است و باید مورد احترام واقع شود.

ه) حق بر خورداری از تضمینات قضایی و دادرسی عادلانه؛ بر این اساس هر فرد حق بر‌خورداری از تضمینات قضایی اساسی را دارد، هیچ كس نباید به خاطر عملی كه مرتكب نشده مسئول تلقی شود. هیچ كس نباید مورد شكنجه جسمی و روحی، مجازات‌های بدنی یا رفتارهای ظالمانه و خفت بار قرار گیرد.

و) محدودیت اطراف جنگ در استفاده از شیوه‌ها و ابزارهای جنگی؛ بنابر این اصل طرف‌های درگیری و اعضای نیروهای مسلح آنها، حق نا‌محدودی در انتخاب شیوه‌ها و روش‌های جنگی ندارند. استفاده از سلاح‌ها یا روش‌های جنگی كه باعث ورود درد غیر ضروری یا رنج زاید می‌شود ممنوع است.

ز) تفكیك بین نظامیان و غیر نظامیان و اموال غیر نظامی؛ بنابر این اصل طرف‌های درگیری باید میان جمعیت غیر نظامی و رزمندگان تفكیك قایل شوند جمعیّت غیر نظامی و افراد غیر نظامی و مناطق غیر نظامی و بناهای فرهنگی و.. نباید مورد حمله واقع شود.

این متن فقط قسمتی از حقوق بشردوستانه در خصوص سلاحهای کشتار جمعی می باشد

جهت دریافت کل متن ، لطفا آن را خریداری نمایید

قیمت فایل فقط 3,900 تومان

برچسب ها : حقوق بشردوستانه در خصوص سلاحهای کشتار جمعی , حقوق بشردوستانه , سلاحهای کشتار جمعی , منافع و مصالح ملی , دانلود حقوق بشردوستانه در خصوص سلاحهای کشتار جمعی